Sevgili İsmail Kün ile 5 Ekim Cumartesi günü, Günışığı Kitaplığı’nın düzenlediği Zeynep Cemali Yayıncılık Konferansı’nda tanıştık. Anadolu Kitapçıları isimli söyleşinin bir kesimi olduğunda dudaklarından dökülen her bir sözcükte tanıdığım, bildiğim topraklardan portakal çiçeklerinin kokusunu doldurdu burnuma. İşte o günden beri o, artık benim İsmail Abi’m. Sevinci, keyfi, bilgisi öylesine dopdolu bir insan ki… Ondan bahsetmesem olmazdı. Biz de ortamızda uzanan yollara aldırmadan nefis bir söyleşi yaptık. Bahsimiz elbette kitaplardı; lakin portakal çiçeklerinin kokusunu artık siz de alacaksınız…
(İsmail Kün ile)
SANIRIM ÜLKEMİZDE KAPILARINI EN ERKEN AÇAN KİTABEVİYİZ
– İsmail Abi, senden bahsederek başlayalım mı? Konferansta ailenden, kitaplarla olan ilginden bahsetmiştin. Anlatımın beni çok etkiledi. Bize kendini, kitaplarla olan bağını anlatır mısın?
Merhabalar, insan konuşur evet; insan bildiği her alanda konuşur. Ancak kendinden bahsetmesi yani kendini konuşması zordur. Fakat madem soru bu türlü geldi birkaç cümle kurmak gerekiyor artık.
– Can kulağıyla dinliyorum…
Kendimle hayat ortasında kurduğum en hoş bağ (zaman geçtikçe de tek) kitaplar olageldi. O tek odalı konutta abimin kitaplarına özenerek yaklaştığım dünya, vakitle kaçtığım yahut sığındığım tek alan oldu. Ve kurduğum işyeri de, o dünyanın insanlara dönük tek yeri oldu diyebilirim. Sabahın çok erken saatinde uyanıp yarım saatlik spor sonrası artık kaçınılmaz olarak yönetmek zorunda kaldığımız toplumsal medya hesaplarına bakmak, iki saat kadar okuma ve mesai. Sanırım ülkemizde kapılarını en erken açan kitabeviyiz. O denli ki saat 07.30 da çayımız hazırdır.
– Oh, mis gibi! Pekala bir gün bir bağımsız kitapçı olmayı daima hayal eder miydin?
Öyle bir hayalim yoktu açıkçası. Çocukluk, tahsil ve dahi başladığım her şey yarım kalıyordu ve nihayet geç, fakat genç olmayan bir yaşta askerlik de bitebilmişti. Sanırım başlayıp da bitirebildiğim tek şey de o olmuştu.
– Antik Sahaf’ın kurulma kıssası nedir?
Askere gitmeden evvel gazete dağıtım şirketinde çalışıyordum. Dönüşte gazete dağıtım şirketindeki işime tekrar başlamadım. O vakitlerde bir gazete farklı bir dağıtım şirketi kurmak zorunda kalmıştı. Ben de Tarsus dağıtımını üstlendim. Ama şimdi daha bir yıl olmuşken gazete, eski dağıtım şirketiyle tekrar anlaştı. Olağan biz de işsiz kaldık. İşte o günlerde iki arkadaşla birlikte Tarsus esnaflarına promosyon takvimleri hazırladık, kırtasiyelere kent kartpostalları pazarladık. Bu işlerden elde edilen geliri topladığımızda lakin 15 metrelik bir dükkân tutmaya yetmişti. Tuttuğumuz dükkân daha evvel bir butik olarak kullanıldığı için, bir masa iki sandalye ve iki duvarında raflar, hatta yerde çok hoş bir kilim bile vardı. Yani kira dışında bir harcaması yoktu.
– Ya sonra?
Dükkân tutuldu; ama ne kitap alacak paramız vardı, ne de nereden alacağımızı biliyorduk. Düşünüp dururken konutlardan kitap toplayıp sahaflık yapabileceğimiz geldi aklımıza. Her gün geliyor, dükkânımız açıyor ve poşet poşet meskenlerden getirdiğimiz kitap, mecmua, plak, kasetleri raflarımıza diziyorduk. Şiarımız da hazırdı nasıl olsa konuta bir ekmek alacak, iki de çay içecek para kazanırdık.
– Sıcacık bir hikâye… İsmail Abi, sahafçılığı anlatır mısınız bize?
Bizimkisi aslında tam da sahaflık değildi. Hele şimdilerde yalnızca ismimizde kaldı sahaflık. Başta yaptığımız eski alıp satmaktı ve bu nedenle kendimize sahaf dedik; lakin temel sahaflar ki sayıları epey az. Onlar eski yazı bilen tarih bilgisi derya bireylerdi ve kitapları devirleriyle birlikte değerlendirirlerdi. Çok uzun sürmeyen üniversite günlerimde tanıdığım ve yaralandığım üstatlar vardı.
– Şanslıymışsınız…
Sahaf ki aslında “sahhaf” demek lazım, eski ender kitaplara ulaşmak için de bir yol bizim için. O kadar hoş ve değerli kitaplara ulaştık ki bu vesileyle hoş bir arşivimiz oldu vakitle. Şimdilerde sahaflığımızın bitiş noktasına gelmesinde bir sebep eski kitaba ilginin azalması olsa da, bölgemizde bulunan üniversitede fen edebiyat kısmının olmamasının da tesiri olmuştur.
(İsmail Kün)
OKUMAYAN VE GÜLMEYEN BU İŞİ YAPMASIN BENCE
– Koleksiyoncular, eski kitapları seven o kitle size nasıl ulaşır? Aranızdaki bağlantıdan de bahsedelim mi?
Şimdilerde daha çok plak için aranır olduk aslında; ama onlara pek yardımcı olabildiğimiz söylenemez. Orta sıra toplumsal medyadan, bilhassa Twitter hesaplarımızdan ulaşıyorlar bize. Aradıkları kitabı bulmaya çalışıyoruz. Bilhassa yaz aylarında yurtdışından gelen kitapseverlere ilgilendikleri alanlarda kitaplar bulmaya çalışıyoruz
– Ya yayınevleri, dağıtım noktaları? Onlarla çalışma prensibiniz nasıl?
Yayıncılar Birliği Lideri Kenan Bey’in tabiriyle “tedarikçi firma”, ben de bu yakıştırmayı takdir ve kabul ediyorum. Sık değişen piyasa kurallarında uzun vadeli çalışamadığımız dağıtım şirketleri oldu geçmişte; ancak internetin yaygın olarak hayatımıza girmesiyle birlikte tedarikçi firmaların kurduğu portal sitelerden siparişlerimizi daha süratli oluşturup, kargo sürecini takip edebiliyoruz. Tahminen de birinci kere bu dönem en problemsiz formda geçti. Tekrar de 7-8 kadar yayıneviyle direkt çalışıyoruz. Öteki yayınevlerine ilişkin kitapları tedarikçi firmalardan sağlıyoruz.
– Pekala, sizin işinizin püf noktaları neler?
Pek “püf noktası” denir mi bilemiyorum; lakin okumayan ve gülmeyen bu işi yapmasın bence. Ayrıyeten sahaf yahut kitapçı eski edebiyatı bilmeli, yeni edebiyatı takip etmeli; kapıdan giren herkesin, her kitabın ve de her müellifin değerini farklı bilmeli.
– Ya zorlukları? Hiç vazgeçmeyi düşündüğün oldu mu?
Olmaz olur mu? Birinci yıllarda ekonomik olarak çok zorlandık. O yıllarda doğal ki, birkaç sefer bırakmayı da düşündüm. Fakat bizim işte bırakabilmek de güç. Tam karar alıyorsunuz, o gün birkaç çocuk girip hoş kitaplar alıyor ve siz kararınızı gözden geçiriyorsunuz. Uzun yıllar kredilerle ve faizlerle boğuştuk, ödeme kasvetleri çektik. O denli ki ülkede en çok haciz gelen kitabeviyiz diyebilirim. Ancak sahafa hacze gelen memur ve avukat sonraki gün kitap almaya da geldi, onlar da sahaf dostu oldu. O güç yılları arkadaş ve aile dayanışmasıyla aştık. Şimdilerde görece daha rahatız. Fakat daima yeni kitap çıkıyor ve hatta bunların reklamları şimdi kitap çıkmadan yapıldığı için, okurlar da bu kitapların birçoklarını telefonlarından basitçe görüyor ve bu nedenle de çok kitap siparişi alıyoruz ve daima sipariş yüklüyoruz sisteme. Mesaimizin büyük birçoklarını kitap siparişlerini girip ödeme istikrarı kurmaya harcıyoruz. Natürel ki bu da fakat sermaye ile oluyor ne yazık ki…
NEREDEYSE 1 TAM GÜNÜ OKUR/YAZAR BULUŞMASIYLA GEÇİRİYORUZ
– Seni etkileyen kitapları okurla paylaşırken, anlatımda nelere dikkat ediyorsun? Müşteri ile nasıl bir diyalogdasınız?
Öncelikle hangi kitaplara daha çok baktığını yahut hangi kitapları okuduğunu anlamaya çalışırız. Teklif yapmamız isteniyorsa, öncelikle okuduğumuz kitaplardan seçeriz. Bizim de kendi üzere bir okur olduğumuzu yalnızca satıcı olduğumuzu hissettirmemeye çalışırız. Çokbilmiş üzere de görünmemeye çalışırız bunun için ses tonumuza dikkat ederiz.
– Kentiniz için epey özel etkinlikler de yapıyorsunuz? Müellif buluşmaları, imza günleri, edebiyat günleri… Tertip nasıl işliyor? Kimlerden yardım alıyorsunuz? Neler yapıyorsunuz?
Sürekli kitap çıkıyor biz de okumaya çalışıyoruz sevdiğimiz bir kitabı öne alarak evvel yakın müdavimlerle (yani her gün gelenler) paylaşıyoruz. Kitap satışı muhakkak bir ölçüye ulaştığında yani en azından ulaşım masrafını çıkarmaya yaklaştığında aktifliğe karar veriyoruz. Sonrasında beğendiğimiz muharrire, gerek daha evvel konuğumuz olmuş müelliften ve gerekse yayınevi üzerinden hatta direkt kendi toplumsal medya hesaplarından ulaşıyoruz. Etkinlik kitabevinde başlıyor; lakin akşam yemeğinde hatta sonraki gün kahvaltıda da sürdüğü oluyor. Anlayacağınız neredeyse 1 tam günü okur/yazar buluşmasıyla geçiriyoruz. Her ay bir iki aktifliği bu türlü planlıyoruz. Buraya aldığımız müelliflerin tıpkı vakitte kentimizin de konuğu sayılmaya başlanması da bundandır. Bugün marka olmuş birçok yazarda “Tarsus Antik Sahaf” güzel bir iz bırakmıştır.
– Bugünlere kolay gelmediniz ama… Nasıl dönüştü her şey?
Önceleri çok güç oluyordu tabi. Herkes çok tanınan müellifin peşindeydi ve kendimizi hem okura hem de muharrire ispat etmemiz gerekiyordu. Şimdilerde toplumsal medya sayesinde bu sorun bizatihi çözülmüş üzere oldu. Beşerler, bizim üzere işletmeler ve kurumlar paylaşımlarına nazaran tanınıyor oldu. Yani ne paylaşmışsan o’sun şiarı kısaca. Bu ortada artık müellifler da kendi tanıtımlarını yapmak durumundalar. Kitap tanıtımı misyonu yayınevlerinden neredeyse alınmış üzere oldu. Kısaca herkes görünmek zorunda zira ne yazık ki görünmeyeni yok sayan bir jenerasyonla yaşıyoruz.
BELKİ DE BAĞIMSIZ KİTAPÇILAR ÖRGÜTLENMELİ
– Instagram hesabınızdan seni keyifle takip ediyorum. Her Perşembe, Antik Sahaf’ta Kumpir Günü mesela…
Evet, çok sıcak geçen yaz aylarını saymazsak tam bir yıl oluyor Kumpir geleneğimiz. Dükkânın fiziki yapısını değiştirdiğimiz günlerde, birlikte çalıştığımız arkadaşlardan bu türlü bir teklif geldi. Kendileri her hafta öbür bir yerde toplaşırlarmış. O yer kapanınca gelenek de aksamış. Bizim dükkânın genişlemesiyle gelenek bize taşındı ve Perşembe geleneği de kaldığı yerden devam ediyor. Bu günlerde mantı düşünüyoruz; lakin şimdi planlayamadık.
– Fikir çok beğenilen; ancak tekrar de sormak istiyorum: İmza günleri neyse de bu türlü etkinliklere neden gereksinim duyuyorsunuz ve bu türlü öteki etkinlikleriniz var mı?
Aslında bu tip etkinlikler, yaptığımız işe hoş bir espri de katıyor. Biz kitapçılar, kitapların birçoklarına vakıf olduğumuzdan, (bize hissettirmek istemeseler de) etrafımızda hafif ukala biliniriz. Orta sıra da olsa ana geçim kaynağımız “kitap” dışında eserler de raflarımızda bulundurduğumuz olmuştu. Bu durumu fark eden okur/müşterilerin yüzünde bir tebessüme neden olmak da güzel bir his veriyor bize. Bu durumla karşılaşan okurlarımızın katıldıkları ortamlarda sahafı sohbet konusu yapmasının, sahafa sempati kazandırdığını da fark ettik. İnanmayacaksınız ancak bir vakitler raflarımızda el matkabı dahi bulundurmuştuk. Hatta rafın üstüne de (Sevgili Sunay Akın’dan duyduğumuz) şöyle bir espriyi yazmıştık. “Yurtdışında bir soru sorarlarmış, ‘Hiç gereksiniminiz olmadığında bir şey satın almak zorunda kalırsanız ne alırsınız?’ diye orada yanıt yüksek oranda ‘kitap’ çıkmış. Bu soru ülkemizde sorulmuş karşılık: ‘matkap’ olmuş” Günümüzde bir kahve markası bu türlü bir şey yapıyor.
Yine bir vakitler Çorum’dan çuval çuval leblebi getirmiştik. Büsbütün espri için. Hatta sonra bir arkadaşımız Çorum Leblebisi satan dükkân bile açmıştı.
– Bağımsız kitapçılar maddi manada ayakta durabilmek için neler yapıyor? Neler yapmalı?
Aslında tam olarak neler yaptıklarını bilemiyorum; lakin gördüğüm kadarıyla yahut bizim yaptığımız üzere işletmeye kırtasiye, kafe kısmı ekleyeni var. Yapmalılar esasen. Atölye çalışmaları düzenlenebilir. Söyleşi ve imza günleri hâlâ çok kıymetli. Özel esprili günler düzenlenebilir. Tahminen de bağımsız kitapçılar örgütlenmeli.
ÖZELLİKLE GENÇ MÜELLİFLERİ TAKİP ETMEYE ÇALIŞIYORUM
– Antik Sahaf’ın çok satanlar listesini en çok etkileyen faktörler neler?
Bizim çok satan listemiz yok aslında; ama daima değişen masamız var. Çoğunlukla bizim öne çıkardığımız kitaplar oluyor aslında çok satan. Bir de aslında daha çok daima satanla ilgileniyoruz desem palavra olmaz
– Yeni kuşağın okuma alışkanlığını nasıl değerlendiriyorsun?
Yukarıda da bir soruya yanıt verirken söylediğim üzere gençler, toplumsal medyada yahut bir arkadaşında görmediği hiçbir şeyi, hiçbir kitabı katiyetle almak istemiyor. Lakin kitabevine daima geldiğinde ve/veya biraz vakit geçirdiklerinde dönüşümüne şahit olduğumuz gençler de az değil. Onların cep telefonlarıyla fazla vakit geçirdiklerinden yakınır dururuz da kendimize pek bakmayız. Günümüzün bütün kısıtlarına karşın nasıl kitap okutmanını yollarını sorgulamamız gerekiyor.
– Wattpad jenerasyonu derken artık de toplumsal medya aktifliği ile yaşayan bir gençlik var. Genç muharrirleri da takip ediyorsun, değil mi?
Evet, bilhassa de onları takip etmeye çalışıyorum. Zira onlar geleceğin değerli muharrirleri ortasına girecekler. Hatta onların kitabını daha da öne çıkarıyorum. Nasıl ki genç yaşlarda yapıtlarını ortaya koyan muharrirlerin kitapları günümüzde çok biliniyor, çok okunuyorsa gelecekte de günümüzün genç müelliflerinin kitapları daha çok okunacak yahut bana o denli geliyor.
(İsmail Kün)
– Antik Sahaf’ın, toplumsal medyaya geçişi nasıl oldu? Teknolojinin işinize tesirini nasıl değerlendiriyorsun?
İşyerimizi açtığımız birinci günden itibaren PC kullanıyoruz. Birinci günlerimizde İnternet çok yeniydi ve anlamaya, öğrenmeye çalışıyorduk. Daha yararlı nasıl kullanabileceğimize baş yoruyorduk. Tabi bu ortada PC ve internet erişimini “teknoloji” olarak görüyoruz. Elektronik ticaretin yeni yeni oluştuğu yıllarda epeyce yara aldık, satışlarımızda en az %20 düşüşler yaşadık. Zira o mecrada en kolay satılan eser kitap oluyordu. hâlâ o denli sanırım. Genç nesil yani “doğduğunda bilgisayar ile tanışmış” nesil, bizden şanslıydı PC-internet hususlarında ve sonra hayatımıza giren akıllı telefonlarda olacağı üzere. Kısaca birinci elde mağlup olmuştuk e-mağazaya. Ta ki tedarikçi firmaların kurduğu satış portalları Prefix ve Emek dağıtım üzere. Bu portallarla kendi siparişimiz verip takip eder pozisyonuna geçtiğimiz için işimiz kolaylaştı. Sonra öncelikle önemli kitap okurları e-mağazalardan kitap almayı bir ölçüde bıraktı. Zira bir alışta birden fazla kitap alan okurun kitapları stok probleminden ötürü gecikmeli geliyordu. Meğer birebir okur bizden kitap sipariş ettiğinde, birden çok tedarikçiyle çalıştığımız için okurun siparişlerini daha süratli sağlıyorduk.
– Peki ya bugün?
Günümüzde kitapların barkod bilgisinin işlenmesinden, cari hesaplara, sipariş takibinden satış trafiğine, okurlarla kurulacak irtibata kadar her alanda internet işimizin vazgeçilmezi haline gelmiştir. Buna karşılık perakendeci e-mağazaların öldürücü uygulamalarına rağmen nasıl ayakta kalacağımızı düşünmemiz gerek.
İLK KİTAPLARINI YAYIMLAYAN MUHARRİRLERİ KAÇIRMAMAYA ÇALIŞIYORUM
– Başka bağımsız kitapçılar ile bağın nedir? Bağlantıda misiniz?
Yaşadığım kentte yani Tarsus’ta kitapçılık işine emek veren iki-üç arkadaşım var, onlarla ve Mersin’de “Sokak kitabevi” ver bir de “Martı Kitabevi” var
– Bedeli çok sonra anlaşılan muharrirler, sahaflar için nasıl bir yerde? Bir kitabın kıymetini birinci keşfeden yer diyebilir miyiz sahaflara?
Keşke yazıya emek veren, yazılarıyla var oluşlarını gerçekleştirmek isteyenlerin keşfedilmelerini ve tanınmalarını sağlayacak, onların emeklerinin eserlerini daha geniş çevrelere duyurmak için elimizde daha güçlü kurumlarımız olsa. Şimdilerde alışılmış toplumsal medya araçlarıyla müellif, yayınevi ve kitabevi-sahaf yani işimizin bütün tarafları kendi reklamlarını yapar hale geldi.
– Pekala sen kimleri okuyorsun İsmail Abi?
Türkiye edebiyatını öncelikli takip etmeye, birinci kitaplarını yayımlayan muharrirleri kaçırmamaya çalışıyorum. Bununla birlikte lisanımıza az sayıda kitabı çevrilmiş ülkelerin edebiyatından çevirileri izlemeye okumaya ihtimam gösteriyorum.
Damla Karakuş: Teşekküre derim.
İsmail Kün: Teşekkür ederim.
*
Damla Karakuş
Instagram: