Trabzon’un Araklı ilçesinde meydana gelen ve 7 kişinin öldüğü, 3 kişinin kaybolduğu, 4 kişinin yaralı olarak kurtarıldığı, 9 binanın yıkıldığı, yollar, köprüler ve tarım topraklarının hasar gördüğü sel ve heyelanlar, dere yatakları üzerine ya da kenarına inşa edilen yapı tartışmalarını da yine gündeme getirdi.
Bölgede, dere yatakları üzerine yapılan bina, konut, iş yeri, okul, kamu binaları ile kahvehaneler, çarpık yapılaşmayı gözler önüne seriyor.
DERE YATAĞINDA OKUL, KURS, KAHVE, BİNA
Rize’de Karasu köyünde yıllar evvel Kuran kurs binası Salarha Deresi üzerine inşa edildi. Kız Kuran kursu binasında bugün 50 dolayında öğrenci eğitim görüyor. Yiğitler köyünde ise kahvehane olarak kullanılan bir binanın ana taşıyıcı kolonları dere yatağı içerisine oturtuldu. Binanın yarısı da dere yatağı üzerinde yer alacak halde inşa edildi.
Kahveye günde yüzlerce kişi girip çıkıyor. Ordu’da, 7 Ağustos 2018 tarihinde meydana gelen ve 1 kişinin hayatını kaybettiği 9 kişinin de yaralandığı selde Ünye ilçesinde dere yatağına inşa edilen 4 katlı fabrika inşaatı gündeme gelmişti. Cevizdere Irmağı yatağına inşa edilen 4 katlı fabrika binası için yıkım kararı alındı. Trabzon’un Araklı ilçesi Çamlıktepe mahallesinde Çamlıktepe Birinci ve Ortaokulu iki derenin birleştiği alana inşa edildi. Mahallede son yaşanan selde ağır hasar alan 5 katlı okul binasının da yıkılmasına karar verildi.
4 VİLAYETTE DERE YATAKLARINDAKİ YAPILAR YIKILACAK
Karadeniz’de yaşanan sel ve heyelanlarda gündeme gelen dere yataklarında yapılar için Etraf ve Şehircilik Bakanlığı harekete geçti.
Bakanlık sona yaklaştığı aksiyon planında, Trabzon, Rize, Giresun ve Ordu vilayetlerinde iklim değişikliği sonucu ani sel ve heyelanların yaşandığı yerleşim yerlerinin altyapısını güçlendirilecek, kentin içerlerinden geçen dereler ve bu derelerin müdafaa bandı içerisinde kalan yapılar kaldırılacak. Dere yataklarındaki binaların taşınacağı hareket planında, TOKİ aracılığı ile vatandaşlara inançlı alanlarda yeni konutlar inşa edilecek.
“DOĞA BANA DOKUNMAYIN DİYOR”
Karadeniz Teknik Üniversitesi (KTÜ) Heyelan Uygulama ve Araştırma Merkezi üyesi Prof. Dr. Aykut Akgün, var olan dengesine müdahale olunması halinde tabiatın bu müdahalelere cevap verdiğini söyledi.
Sel ve heyelanlarda yaşanan can ve mal kayıplarının, yanlış planlama, bilimin, mühendislik prensiplerinin ve ön görülerin dikkate alınmamasının sonucu olduğunu tabir eden Akgün, “Son yıllarda meydana gelen sel ve heyelanlarda yaşanan can kayıpları, maalesef yanlış planlamalar, bilimin mühendislik prensiplerinin ve ön görülerin yeteri kadar dikkate alınmaması sonucu ortaya çıkıyor. Tabiatın mutlaka bir istikrarı var. Şayet bizler tabiatın kendi istikrarı içerisinde, bu istikrara müdahil olacak; dere yatağında mesken, okul ve gibisi yapılar yaparsak, bu dere yataklarının önlerini kapatırsak, sonuç olarak tabiat kendi istikrarını tekrar kurmaya çalışıyor. Bu da, konutları yıkarak, insanları can kaybına uğratarak oluyor. Tabiat, kendine yapılan müdahalelere yanıt veriyor, ‘Bana dokunmayın’ diyor. Lakin biz ısrarla ona bir müdahale içerisindeyiz.” dedi.
‘YAĞIŞ BAŞLAYINCA DERE YATAKLARINDAN UZAK DURUN’
Yerel idarelerin, riskli olan bölgelerde dere yataklarındaki yapılar için çok dirayetli olmaları gerektiğini kaydeden Akgün, “Heyelan, sel her yerde olabilir, bunlar olduğu ya da olacağı vakit, nerelerde olabileceğini kestirmek ve oluşabilecek ziyanları evvelce varsayım edebilmek ve bunlara rağmen tedbirlere alabilmektir temel kıymetli olan. Halkımızın artık çok daha şuurlu ve tetikte olmaları gerekiyor. Bilhassa yağış başladığı andan itibaren, vatandaşların, dere yataklarından ve yakınlardan kesinlikle uzaklaşmaları gerekiyor. Şu an için en süratli tahlil bu. Yapılaşmaya uygun olmayan alanlara rastgele bir formda müsaade verilmesine mani olunmalıdır. Bu artık kaçınılmaz. Bunun öteki cümlelerle tabir edilebilirliği artık kalmadı. Çok net. Yıkılan binanın yerine yenisi daha uygunu yapabiliyorsunuz fakat rastgele bir can gitti mi yerine getiremiyorsunuz. Bizler önceliğimizi, insanın varlığının sürdürülebilirliğine vermeliyiz. Alınan kararlar, tedbirler hepsi insanın ömrünü devam ettirebilmesi üzerine olmalıdır. Burada kıymetli olan testi kırılmadan tokadı atmak. Testi kırıldıktan sonra ağlamak hiçbirimize yarar getirmiyor.” diye konuştu.
