Dünyada birçok ülkeye yayılarak binlerce insanın vefatına neden olan koronavirüs, ekonomiyi de olumsuz istikamette etkiledi.
Koronavirüs nedeniyle tüm dünyada olduğu üzere Türkiye’de de üretim ve tüketim düşüş yaşadı.
ESNAF VE ENDÜSTRİCİNİN İSTEKLERİ
İnsanların virüs nedeniyle konutta kalmasının akabinde esnaf ve endüstricilerden çek talebi geldi.
Nakit akışının durduğunu söyleyen esnaf ve endüstriciler; çeklerin çek yasağı kapsamında değerlendirilmemesi, çekler ile ilgili cezai kuralların uygulanmaması, bu çeklerin yazdırılmaması, icrai durumların önüne geçilmesi, bankalarda kara listeye düşüşün engellenmesini istedi.
MECLİS’TE YENİ DÜZENLEMELER
Hükümet, koronavirüsün olumsuz tesirlerinin bertaraf edilmesine katkı sağlamak ve ülke iktisadını güçlendirmek maksadıyla finansmana erişimin kolaylaştırılması için yeni düzenlemeler yaptı.
Karşılıksız Çek ve Protestolu Senetler ile Kredi ve Kredi Kartları Borçlarına Ait Kayıtların Dikkate Alınmaması Hakkında Kanun’da değişikliğe gidildi.
Buna nazaran, anapara ve/veya taksit ödeme tarihi 24 Mart 2020’den evvel olup da kullandığı nakdi ve gayri nakdi kredilerinin anapara, faiz yahut ferilerine ait ödemelerini aksatan gerçek ve hükmî bireylerin, ticari faaliyette bulunan ve bulunmayan gerçek bireylerin ve kredi müşterilerinin karşılıksız çıkan çek, protesto edilmiş senet, kredi kartı ve öteki kredi borçlarına ait Türkiye Bankalar Birliği Risk Merkezi nezdinde tutulan kayıtları, kelam konusu borçların ödenmesi geciken kısmının 31 Aralık 2020’ye kadar tamamının ödenmesi yahut yine yapılandırılması halinde, bu bireylerle yapılan finansal süreçlerde, kredi kuruluşları ve finansal kuruluşlar tarafından dikkate alınmayacak.
KREDİ YAPILANDIRMASI
Kredi kuruluşları ve finansal kuruluşların mevcut kredileri tekrar yapılandırması yahut yeni kredi kullandırması, bu kuruluşlara tüzel ve cezai sorumluluk doğurmayacak.
ÇEK KANUNU’NDA YAPILAN DEĞİŞİKLİKLER
Çek Kanunu’nda yapılan değişikliğe nazaran, 24 Mart 2020’ye kadar işlenen hatadan ötürü mahkum olanların, cezalarının infazı bu unsurun yürürlüğe girdiği tarih prestijiyle durdurulacak.
Hükümlü, tahliye tarihinden itibaren en geç üç ay içinde çek bedelinin ödenmeyen kısmının onda birini alacaklıya ödeyecek.
Kalan kısmını üç aylık müddetin bitiminden itibaren ikişer ay ortayla 15 eşit taksitle ödemesi durumunda mahkemece, ceza mahkumiyetinin bütün sonuçlarıyla ortadan kaldırılmasına karar verilecek.
İnfazın durdurulduğu tarihten itibaren en geç üç ay içinde çek bedelinin ödenmeyen kısmının onda birinin ödenmediği takdirde alacaklının şikayeti üzerine mahkemece kararın infazının devamına karar verilecek.
İLK DEFA ÖDEMEZSE
Hükümlü, taksitlerden birini müddeti içinde birinci sefer ödemediği takdirde, ödemediği bu taksit mühletin sonuna bir taksit olarak eklenecek.
Kalan taksitlerden birini daha ödemediği takdirde alacaklının şikayeti üzerine mahkemece kararın infazının devamına karar verilecek.
Hükmün infazının durdurulması halinde cezaya vakit aşımı işlemeyecek. İnfazı durdurulan kişi hakkında mahkemece Ceza Muhakemesi Kanunu’na nazaran isimli denetim önlemine karar verilebilecek.
Verilecek kararlarda, kararı veren icra ceza mahkemesi yetkili olacak. Mahkemece verilecek tüm kararlar alacaklıya bildirim edilecek.
Verilecek kararlara karşı itiraz yoluna gidilebilecek. İtirazın incelenmesinde İcra ve İflas Kanunu’nca belirlenen itiraz metodu uygulanacak.
Madde kararları, her bir hata için lakin bir sefer uygulanabilecek.
TURİZM SEKTÖRÜ
Koronavirüs salgınının turizm kesimine olumsuz tesirlerinin azaltılmasına yönelik alınacak önlemler çerçevesinde de düzenleme yapıldı.
6 AYLIK ERTELEME
Buna nazaran, Hazineye İlişkin Taşınmaz Malların Kıymetlendirilmesi ve Katma Bedel Vergisi Kanununda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanunda yapılan değişiklikle, kanunları uyarınca ilgili bakanlıklar tarafından üzerinde turizm tesisleri yapılmak üzere isimlerine kamu yeri tahsis edilen, Kültür ve Turizm Bakanlığından dokümanlı yatırımcılar ve işletmecilerden, irtifak hakkı tesis edilip edilmediğine yahut kullanma müsaadesi verilip verilmediğine bakılmaksızın 1 Nisan 2020 tarihi ile 30 Haziran 2020 tarihi ortasındaki periyotta tahsil edilmesi gereken kira, kesin müsaade, kesin tahsis, irtifak hakkı, kullanma müsaadesi, yararlanma, ek yararlanma bedelleri ve hasılat hisseleri ile Kültür ve Turizm Bakanlığından dokümanlı turizm tesislerinin yatırımcıları ve işletmecilerinden bu faaliyetleri münasebetiyle Hazine taşınmazlarını müsaadesiz kullanımlarından ötürü birebir devirde tahsil edilmesi gereken ecrimisillerin ödeme mühletleri, müracaat kuralı aranmaksızın altı ay ertelenecek. Bu alacaklar ertelenen müddet sonuna kadar rastgele bir artırım yahut faiz uygulanmadan tahsil edilecek.
KİRA ÖDENMEZSE TALİYE TALEBİ OLMAYACAK
1 Mart 2020’den 30 Haziran 2020’ye kadar işleyecek iş yeri kira bedelinin ödenememesi, kira kontratının feshi ve tahliye sebebi oluşturmayacak. Kelam konusu bu karar 1 Mart 2020’den itibaren uygulanacak.
İŞSİZLİK SİGORTASI KANUNU
İşsizlik Sigortası Kanunu’na ekleme yapılarak, 30 Haziran 2020’ye kadar geçerli olmak üzere, Kovid-19 kaynaklı zorlayıcı sebep gerekçesiyle yapılan kısa çalışma müracaatları için, personelin kısa çalışma ödeneğine hak kazanabilmesi için öngörülen hizmet akdinin feshi hariç işsizlik sigortası hak etme şartlarını yerine getirmesi kararı, kısa çalışma başlama tarihinden evvelki son 60 gün hizmet akdine tabi olanlardan son üç yıl içinde 450 gün sigortalı olarak çalışıp işsizlik sigortası primi ödenmiş olması halinde uygulanacak. Bu şartı taşımayanlar, kısa çalışma mühletini geçmemek üzere son işsizlik ödeneği hak sahipliğinden kalan müddet kadar kısa çalışma ödeneğinden yararlanmaya devam edecek. Kısa çalışma uygulamasından yararlanabilmek için işyerinde kısa çalışma uygulanan devirde, patron tarafından emekçi çıkarılmaması gerekecek. Müracaatlar, müracaat tarihinden itibaren 60 gün içinde sonuçlandırılacak. Bu husustaki müracaat tarihini, Cumhurbaşkanı 31 Aralık 2020’ye kadar uzatmaya yetkili olacak.
İşçilerin fiyat kaybının ve işletmelerin işgücü kaybının en aza indirilmesi ile işletmelerin değişen kurallara ve inanılmaz durumlara ahenk yeteneğinin artırılması emeliyle, telafi çalışması müddeti iki aydan dört aya çıkarılacak. Cumhurbaşkanı bu süreyi iki katına kadar artırmaya yetkili olacak.
BAYRAM İKRAMİYELERİ ÖNE ALINDI
Sosyal Sigortalar ve Genel Sıhhat Sigortası Kanunu’nda değişiklik yapılarak, Ramazan ve Kurban Bayramında yapılan 1000 liralık bayram ikramiyesi ödeme tarihi, rastgele bir nedenle öne çekilmesine karar verilmesi halinde muhtemel mağduriyetlerin giderilmesi için, “bayramın içinde bulunduğu ayda” olacak formda yine düzenlendi.
GSS ÖDEME ZORUNLULUĞU
Ay içerisinde 10 gün ve üzeri çalışan; “kısmi periyodik çalışanlar”, “puantaj yöntemi çalışanlar” ve “ev hizmetlerinde çalışanlar”ın eksik günlerine ilişkin genel sıhhat sigortası primlerini tamamlama zaruriliği kaldırılıyor. Mesken hizmetlerinde çalışanların eksik günleri için sigortalının bakmakla yükümlüsü olduğunu düzenleyen karar fonksiyonsuz olacağı için de kaldırılıyor.
SINIR 8 GÜNE İNDİRİLDİ
Genel sıhhat sigortasından yararlanabilmek ismine eksik müddetlerini 30 güne tamamlamak için ay içerisinde 20 gün ve daha az çalışmaları gereken şahısların mühleti 8 güne indiriliyor. Ay içerisinde 20 günlük çalışma müddeti 8 güne indirilen ve daha evvel eksik günlerine ilişkin genel sıhhat sigortası primlerini kendileri ödemek zorunda olanlardan, ay içerisinde 9 günden 20 güne kadar çalışanların bu yükümlülüğü ortadan kaldırılıyor. Bu sayede eksik günlerine ilişkin genel sıhhat sigortası primleri kendilerince ödenen kısmi periyodik çalışan sayısını azaltmak ve kısmi periyodik çalışmayı teşvik ederek bu kapsamda istihdam edilen kişi sayısının artırılması amaçlanıyor. Ayrıyeten konut hizmetlerinde çalışan şahıslar halihazırda ay içerisinde 10 günden fazla çalıştığı için bu şahısların eksik günlerine ilişkin genel sıhhat sigortası primi ödeme zorunlulukları kaldırılıyor.
EN DÜŞÜK MAAŞ 1500 LİRA
Yaşlılık, malullük, mevt aylığı alan emeklilere ve hak sahiplerine belge bazında 1000 lira olarak öngörülen aylık taban ödeme meblağı, 1500 liraya yükseltildi.
KONAKLAMA VERGİSİ ERTELENDİ
Dijital Hizmet Vergisi ile Kimi Kanunlarda ve 375 sayılı Kanun Kararında Kararnamede Değişiklik Yapılması Hakkında Kanunu’na nazaran 1 Nisan 2020’de yürürlüğe girmesi öngörülen konaklama vergisinin yürürlük tarihi 1 Ocak 2021’e ertelendi.
İMAR KANUNU
İmar Kanunu’na nazaran karşıtlığa mevzu alanın, üzerinde bulunduğu arsa yahut arazinin metrekaresinin büyük olduğu hallerde verilen cezalar; eylem-ceza istikrarına uygun olarak, arsa/arazi büyüklüğü yerine, tersliğe mevzu yapının büyüklüğü temel alınacak. İmar mevzuatına ters yapı yapanın bir ay içerisinde tersliği gidermesi halinde verilen ek ceza kaldırılacak, imar mevzuatına muhalif yapılar, ilgilisi tarafından yıkılacak.
İmar Kanunu’nun 42. hususunda belirtilen “aykırılığa husus alanlar” için uygulanan idari para cezaları belirlenen adap uyarınca hesaplanan fiyatlarda tahsil edilecek. Bu madddenin yürürlüğe girdiği tarihten evvel verilen idari para cezalarına ait yapılan ödemelerden, hesaplanan fiyattan fazla tahsil edilmiş olanları 1 Haziran 2020’ye kadar ilgilisi tarafından talep edilmesi halinde talep tarihinden itibaren bir ay içinde iade edilecek.
Sendikalar ve Toplu İş Mukavelesi Kanunu’nda yapılan değişiklikle, patron sendikalarına üye işletmelerin değişen ekonomik koşullara ve zorlayıcı sebeplere bağlı durumlara, uyumlarına dayanak olunmacı gayesiyle emekçilerinin sigorta primlerinin patron payı ödemesinde kullanılabilecek patron sendikası dayanışma ve yardımlaşma fonu takviyesinin azami sonu yüzde 25’ten yüzde 35’e çıkarıldı.
ADLİ BAHİSLERE AİT SÜRELER
Yeni tip koronavirüsün Türkiye’de görülmesi sebebiyle yargı alanındaki hak kayıplarının önlenmesi hedefiyle düzenlemler yapıldı. Buna nazaran, dava açma, icra takibi başlatma, müracaat, şikayet, itiraz, ihtar, bildirim, ibraz ve zamanaşımı müddetleri, hak düşürücü mühletler ve mecburî idari müracaat mühletleri de dahil olmak üzere bir hakkın doğumu, kullanımı yahut sona ermesine ait tüm mühletler, İdari Yargılama Yolu Kanunu, Ceza Muhakemesi Kanunu ve Hukuk Muhakemeleri Kanunu ile tarz kararı içeren öteki kanunlarda taraflar bakımından belirlenen müddetler ve bu kapsamda hakim tarafından tayin edilen mühletler ile arabuluculuk ve uzlaştırma kurumlarındaki müddetler 13 Mart 2020 tarihinden 30 Nisan 2020’ye kadar durduruldu.
Yine İcra ve İflas Kanunu ile takip hukukuna ait öbür kanunlarda belirlenen mühletler ve bu kapsamda hakim yahut icra ve iflas daireleri tarafından tayin edilen mühletler, nafaka alacaklarına ait icra takipleri hariç olmak üzere tüm icra ve iflas takipleri, taraf ve takip süreçleri, yeni icra ve iflas takip taleplerinin alınması, ihtiyati haciz kararlarının icra ve infazına ait süreçler 22 Mart 2020 tarihinden itibaren 30 Nisan 2020 tarihine kadar durduruldu.
Bu müddetler, durma müddetinin sona erdiği günü takip eden günden itibaren işlemeye başlayacak. Durma müddetinin başladığı tarih prestijiyle, bitimine 15 gün ve daha az kalmış olan mühletler, durma müddetinin sona erdiği günü takip eden günden başlamak üzere 15 gün uzamış sayılacak. Salgının devam etmesi halinde Cumhurbaşkanı durma müddetini altı ayı geçmemek üzere bir kere uzatabilecek ve bu periyoda ait kapsamı daraltabilecek.
Suç ve ceza, kabahat ve idari yaptırım ile disiplin mahpusu ve tazyik mahpusu için kanunlarda düzenlenen zamanaşımı müddetleri, Ceza Muhakemesi Kanununda düzenlenen müdafaa önlemlerine ait müddetler, Hukuk Muhakemeleri Kanununda düzenlenen ihtiyati önlemi tamamlayan süreçlere ait mühletler kapsam dışında olacak.
İcra ve İflas Kanunu ile takip hukukuna ait öteki kanunlar kapsamındaki icra ve iflas daireleri tarafından mal yahut haklara ait olarak ilan edilen satış gününün durma mühleti içinde kalması halinde, bu mal yahut haklar için durma mühletinden sonra yeni bir talep aranmaksızın icra ve iflas dairelerince satış günü verilecek. Bu durumda satış ilanı yalnızca elektronik ortamda yapılacak ve ilan için fiyat alınmayacak. Durma müddeti içinde rızaen yapılan ödemeler kabul edilecek ve taraflardan biri, başka tarafın lehine olan süreçlerin yapılmasını talep edebilecek. Konkordato mühletinin alacaklı ve borçlu bakımından sonuçları, durma mühletince devam edecek. İcra ve iflas hizmetlerinin aksamaması için gerekli olan öteki önlemler alınacak.
Durma mühletince duruşmaların ve müzakerelerin ertelenmesi de dahil olmak üzere alınması gereken başka tüm önlemler ile buna ait yordam ve asılları Yargıtay ve Danıştay bakımından ilgili liderler şurası, birinci derece isimli ve idari yargı mercileri ile bölge adliye ve bölge yönetim mahkemeleri bakımından Yargıçlar ve Savcılar Şurası, adalet hizmetleri bakımından Adalet Bakanlığı belirleyecek.
