Küçük Prens, bilindiği üzere bilhassa yetişkinlere hitap eden bir çocuk kitabı. O kadar derin manalar içeriyor ki, sanırım onu en düzgün bu türlü tanımlamalı. Küçük Prens ile birinci defa çocukken tanıştıysanız, ne keyifli size, ayrıcalıklı hissedebilirsiniz. Tekrar de kıymetli olan onunla tanışmak. Zira o her okuduğumuz yaşta, bize yeni bir şey daha katıyor. Biraz daha büyümemizi ve hepsinden öte yeterli bir yetişkin olmamızı öğütlüyor…
Bunun yanında beşere romantik geldiğinden mi, yoksa toplumsal medyada pek tanınan olduğundan mı bilemedim, onu tanımayan da yok. Bugün Küçük Prens’in müellifi Antoine de Saint-Euxpery’in doğum günü. Öyleyse bugün Küçük Prens’ten daha çok bahsetmeli…
Doğum günün kutlu olsun Antoine!
(Antoine de Saint-Euxpery)
ANTOINE DE SAINT-EXUPERY VE KÜÇÜK PRENS HAKKINDA
29 Haziran 1900’de dünyaya gelen Fransa’nın en ünlü aristokrat müellif ve şairlerinden Antoine, II. Dünya Savaşı sırasında ülkesine hizmet eden bir pilot idi. Küçük Prens kıssasında yer verdiği detayların oluşturduğu kıssa ise, aslında kendi hayatından pek çok şeyin karşılığıydı. Daha evvel Sahara Çölü’nde yaşadığı tecrübeler, kitabı için enfes bir yerdi.
Evet, Antoine, şahsen kendi deneyimlerinden yola çıkarak kurmuştu kıssasını. 1935’te, Antoine ve Andre Prevot, Caudron C-630 Simoun isimli uçak ile 150.000 Frank ödüllü, Paris-Saigon ortasında uçakla en süratli arayı kat etme denemesi yapıyorlardı ki, uçak Nil deltasına yakın bir yerlerde, Sahara Çölü’ne düştü. Şükürler olsun ki yara almadan kurtulmuşlardı; lakin çölün sıcağı ve susuzluk ile yüzleşmek zorundalardı. Olayın üzerinden 4 gün sonra bir Bedevi tarafından bulunduklarında vefattan kurtuldular…
Buradaki tecrübelerini Küçük Prens’ten önce “Yel, Kum ve Yıldızlar”da yazdı. Küçük Prens kıssasına gelince, Tilki karakteri için çölde karşılaştığı bir çöl tilkisinden esinlenmişti. Küçük Prens’in tek gülünün yaratıcısı ise, Antoine’nin, El Salvador’lu karısı idi. Küçük bir ülke olan El Salvador’da pek çok yanardağ vardı ve karısı, yanardağın oluşumunu bir güle benzetmişti. Bununla birlikte Antoine, küçükken kıvırcık sarı saçları olduğu için ailesi tarafından “Güneş Kralı” diye anılıyordu. Buradan bakınca, Küçük Prens biraz da Antoine’nin çocukluğundan izler taşıyordu…
Antoine, 1941-1943 yılları ortasında Central Park, New York’ta, Penthouse’de yaşıyordu. Kitabı yazdığı sıralarda Central Park’ın gürültüsünden rahatsız olduğundan, soluğu daima Long Islan’da alıyordu. New York’ta bir otel odasında yazan Antoine, yalnızca yazmıyor, tüm çizimleri de suluboya tekniği ile kendisi çiziyordu.
İlk sefer Nisan 1943’te yayımlanan Küçük Prens’i, Antoine, aslında yetişkinler için yazmıştı. Kitabının yayımlanmasından birkaç hafta sonra Antoine, Fransa Kraliyeti tarafından kapalı bir vazife için davet ediliyordu. 32 gemi ile Kuzey Afrika’ya giden Antoine, savaş sırasında 31 Temmuz 1944’te hayata veda etti…
(Antoine de Saint-Exupery)
Antoine, Küçük Prens’ye, yetişkinlere içlerindeki çocuktan haber getiriyor olmalıydı. Kendisinin de unutmak istemediği şeyler vardı…
Küçük Prens için şöyle de bir notu var hatta, kitabın tanıtım bülteninde de yer alır:
“Hiç kimsenin kitabımı özensizce okumasını istemem doğrusu. Bu anılarımı yazarken çok hüzünlü anlar yaşadım. Arkadaşım koyunu ile birlikte beni bırakıp gideli tam 6 yıl oldu. Onu burada anlatmaya çabalıyorsam, bu biraz da onu unutmamak için. Arkadaşı unutmak çok üzücü bir şey. Herkesin arkadaşı olmamıştır. Arkadaşımı unutursam, kendimi o sayılardan öbür bir şeye kıymet vermeyen büyükler üzere hissederim sonra…”
ANTOINE DE SAINT-EXUPERY VE KÜÇÜK PRENS HAKKINDA AZ BİLİNENLER
Kitaplar, sinemalar hakkında pek çok farklı bilgi ile karşılaşırız. Küçük Prens için karşılaştığım en değişik bilgi, kutsal kitaplar ve Das Kapital’den sonra en çok lisana çevrilen ve satan kitap olması. Fransızcadan en çok çeviri edilen ve dünya genelinde yılda 1 milyon satışa ulaşan Küçük Prens, “20. Yüzyılın En Düzgün Kitabı”da seçildi. Resmi sayılardan faydalanmak gerekirse, 250 lisan ve lehçeye çevrilmiş, dünya genelinde satışı da toplamda 200 milyonu geçmiştir…
Antoine, Küçük Prens’i birinci kere yazdığında, neredeyse 1000 sayfaydı. “Mükemmelliğe yazıya eklenecek hiçbir şey kalmadığında değil, yazıdan çıkarılacak hiçbir şey kalmadığında ulaşılır” diyen Antoine, Küçük Prens’i şimdiki eksiksiz hâline gelene kadar kısaltmıştı…
Bizim için en bedelli kısım ise, Küçük Prens’i Türkçeye çeviren isimler ortasında Cemal Süreya, Tomris Uyar, Ahmet Muhip Dıranas ve Selim İleri üzere özel isimler de vardı. Bugüne dek 102 farklı çevirisi yapılan Küçük Prens’i, Ahmet Muhip Dıranas, birinci kere 1953’te, tefrika halinde yayımladı.
Antoine’nin gizemli vefatından bahsetmeden evvel bir tatlı bilgi de vermeliyim. Fransa, para ünitesinde Euro’ya geçmeden evvel 50 Frankların üzerinde Antoine ve Küçük Prens’in fotoğrafları bulunuyordu. Nedense bu bilgi içimi aydınlattı…
Şimdi gelelim Antoine’nin ölümüne… Antoine, az evvel de belirttiğim üzere 31 Temmuz 1944’te hayata veda etti. Akdeniz semalarında salınıyordu ki, ondan bir daha alınamadı. 1998’de Marsilyalı bir balıkçı, Antoine’ya ilişkin bir bilekliği bulduğunda, bu, Antoine’ye dair birinci işaretti. Marsilya kıyılarda 2004’te yapılan araştırmalar sonucunda da uçağın enkazına ulaşıldı. Ve vefatının üzerinden geçen 65 yılın akabinde bir Alman pilotu olan Hor Rippert, Antoine’nin kullandığı uçağı düşürdüğünü, “İçinde kimin olduğunu bilseydim ateş etmezdim” diyerek itiraf etti…
KÜÇÜK PRENS’İN HİKÂYESİ
Kendi galaksisinde, kendi küçük dünyasında tek bir gül ile yaşayan Küçük Prens, diğer galaksilerin merakı ile tek varlığı olan gülünü yalnız başına bırakıp seyahate çıkar ve başlar Küçük Prens’in kıssası. Küçük Prens’i büyüten, işte bu seyahattir. Onun seyahatinden insanlığın büyüdükçe kendinden, kıymetlerinden uzaklaştığı gerçeği yansır…
Aslında tüm öykünün özeti işte bu kadar net! Maharet derinliği yakalamakta…
Küçük Prens için gülü biricikti, çok kıymetliydi. Gül için de Küçük Prens. Küçük Prens, gülü için yeni gezegenler keşfetmek istediğini ima etti. Gülü ise, çok kırılmıştı ve ona muhtaçlığı olmadığını söyledi. Gül kırılıyordu, Küçük Prens aslında görüyordu; ancak yeniden de gitti… İnsan, gerçek hislerini söylemekten neden bu türlü köşe bucak kaçıyordu?
Oysa ikisi de birbirini ne çok seviyordu. Küçük Prens, seyahati sırasında pek çok şey öğrendi. Bunlardan birini çok hoş güllerin olduğu bir bahçenin ortasında anladı. Çok gülle dolu bir bahçede olmasına karşın, kendi gülünü düşünmekten buradaki güllerin hoşluğunu göremiyordu. Hiçbiri onun yerini tutamazdı. Anladı ki, yeryüzünde sevdiklerimizin yerini dolduracak bir öbür şey yoktu. Her şey kendine özeldi. Zira bu böyledir ve sonunda şöyle dersin: “Çünkü benim gülümdür o…”
Herkes için karşılığı farklı sorular soran Küçük Prens ile siz en çok ne öğrendiniz?
*
NOT: Toplumsal medya geçmişimden, bugün bu türlü bir yazı yazacağımdan habersiz bir fotoğrafımı da altına bıraktığım notu ile naçizane bırakmak isterim şuracığa…
Ah Küçük Prens, senin kalbin ve dünyan kadar gerçek olsa yaşadığımız hayat… Gökyüzünün bütün ışıkları içimizden yükselse. Ve kozmosu bilgi dolu kitaplar yönetse. Zulüm çok acı, beşerler çok acımasız… Evcilleştirsene bizi…
*
Damla Karakuş
Instagram:
