Fransa ve Almanya 2. Dünya Savaşı’nın yıkımından çıkmalarının akabinde, tekrar savaşmamak için kömür ve çelik yönetimi için 1951’de anlaştı. Belçika, İtalya, Hollanda ve Lüksemburg’un da imzalarını koyduğu Avrupa Kömür ve Çelik Topluluğu (AKÇT) bugünkü Avrupa Birliği’nin birinci tuğla taşı oldu. Daha sonra, 1957 yılında tıpkı ülkeler iş birliğini geliştirmek gayesiyle Roma Anlaşması’nı imzalayarak Avrupa Ekonomik Topluluğu’nu kurdu. Bu altı ülkenin daveti İngiltere’nin reddetmesiyle birinci defa geri çevrildi. İngiltere, kendini savaşın galibi ve Avrupa ülkelerinin hamisi olarak görüyor ve Avrupalılar yerine ABD’lilerle yakın ilgiler kurmayı tercih ediyordu.
ALTERNATİF ORTAK PAZAR GİRİŞİMİ
İngiltere 1960’ların başında kendi ekonomik ilgilerinin zayıflamasıyla, AET davetini geri çevirmiş lakin alternatif gereksiniminin da farkına varmıştı. Zira AET’yi imzalarsa kendi “Commonwealth” iş birliği ülkeleriyle yaptığı ticarete vergi gelecekti. Bu sıkıntısına deva olması niyetiyle kendi ortak pazarını ortaya koydu. AET’ye girmek istemeyen başka Avrupa ülkelerine bir ortak Pazar önerdi. Ortak siyaset olmaksızın malların özgür dolaştığı bir ticari alan kurma hedefiyle İsviçre, İsveç, Norveç, Danimarka, Avusturya ve Portekiz’in imzaladığı Stokholm Anlaşması’nı imzalatmayı başardı. Lakin beklenen olmazken, sonuçlar İngiltere’yi ister istemez AET’ye zorlamaya başlamıştı.
İLK VETO: “İNGİLTERE, ABD’NİN TRUVA ATI, OLMAZ”
İngiltere Parlamentosu 1961 Ağustos’unda bir yasa geçirerek, Muhafazakar Başbakan Harold Macmillan’ın teklifiyle birinci kere AET’ye giriş başvurusu yaptı. Lakin bu kere direnç Fransa’dan gelecekti. Fransa Cumhurbaşkanı Charles De Gaulle İngiltere’nin Roma Anlaşması’na dahil olmasına veto koydu. İngiltere’yi ABD’nin “Truva atı” olarak niteleyen Fransa Cumhurbaşkanı, İngiliz iktisadının de AET’ye uygun olmadığını münasebet gösterdi. Öteki beş üyenin gönlü olsa da veto İngiltere’yi engellemeye yetmişti. Birinci üyelik denemesi başarısız olmuştu.
“ONLAR VARSA BİZ YOKUZ” DEDİLER
İngiltere, 1967 yılında yine AET üyeliği için yeni bir müracaat yaptı. AET bölgesinde işler yolunda gidiyordu lakin İngiltere parası devalüasyona uğramıştı. Beş üye müracaata onay verirken, De Gaulle tekrar tıpkı reaksiyonla, “Hayır diyorsak hayır” diyerek pürüz olmuştu.
İskoçya’da Brexit terslerinin protestosu
DE GAULLE GİTTİ , İNGİLTERE GELDİ
Fransa Cumhurbaşkanı De Gaulle, 1969 yılında istifa etmiş yerine George Pompidou gelmişti. AB süreci görüşmeleri 1970 başından itibaren yine başlarken, 1973’e gelindiğinde tüm hazırlıklar tamamlanmış ve İngiltere AET’ye üye yapılmıştı. Yanında Danimarka ve İrlanda da AET üyesi olmuşlardı.
TARTIŞMALI TARİH, MUTABAKATLI AYRILIKLA SON BULDU
İlerleyen yıllarda Birliğin kimliği değiştikçe, İngiltere’nin ses tonu da değişti. Ortak siyasetler ve ortak Avrupa ordusu telaffuzları yanında, beklenen ekonomik getirilerin sağlanamaması İngiltere’yi girdiği birlikten çıkma hesapları yapmaya zorladı. 2016 yılında yükselen “AB’den çıkalım” talepleri, yapılan referandumla Brexit’e dönüştü. Sancılı bir sürecin akabinde 31 Ocak 2020 itibariyle vetolu, tartışmalı ve bol hesaplı AB süreci İngiltere için sona erdi.
