Bugün Jules Verne doğdu. Bir defa daha analım onu…
*
Fransız müellif ve gezgin Jules Gabriel Verne’i ömründe sevdikleri, yaptıkları şeyler ve gezip gördüğü yerlerle analım…
JULES VERNE HAKKINDA
– Varlıklı bir ailede beş kardeşin en büyüğü olarak dünyaya gelen Verne, kışları ağır trafikli bir liman kenti Nantes’de, yazları ise Loire Irmağı kıyısında yaşayarak büyüdü.
*
– Yelkenlileri ve gemileri izleyen bir çocuk olan Verne, seyahat ve macera hayalleri kurmaya o vakitler başladı.
*
– 12 yaşında tayfalık yapmak üzere bir gemiye binip meskenden kaçmak isterken babasına yakalandı ve bundan sonra yalnızca hayal dünyasında seyahat edeceğine kelam verdi.
*
– Kardeşi Paul de kendisi üzere denize tutkundu, Deniz Mühendisi oldu. Verne ise, babasının işini devam ettirebilmek için Paris’te hukuk eğitimi aldı. Öncesinde ise kısa öyküler ve şiirler yazamaya başlamıştı.
– Hukuk diplomasını aldı, fakat edebiyata tutkusunun daha fazla olduğunu da fark etti. Amcası sayesinde Paris’te edebiyatçılarla tanıştı.
*
– Şahsen tanıdığı “Vicyor Hugo, Alexandre Dumas” gibi müelliflerin tesirinde tiyatro oyunları yazdı.
*
– Babası mesleğini devam ettirmediği için ona kızdı ve harçlığını kesti. Verne de geçimini yazarak karşılamaya başladı.
*
– Birinci tiyatro yapıtı, 12 Haziran 1850’de sahnelendi.
*
– 1852-1855 yılları ortasında Paris Tiyatrosu’nda sekreterdi. Bir yandan da güldürüler, operetler yazıyor, kısa yazılarına mecmualarda yayımlıyordu.
– Bir gemi ile dünyayı gezmiş Fransız Seyyah Jacques Arago ile dost oldu. Ondan ilham alarak daha geniş dünyalar hakkında değişik kıssalar yazdı. Meğer Fransa dışına hiç çıkmamıştı.
*
– 1859’da arkadaşı Aristide Hignar ile birinci sefer Fransa’dan dışarı çıktı ve Britanya Adaları’nı gezdi. Bu seyahati yazdığı romanına “İskoçya Seyahati” adını verdi.
*
– 1861’de yeniden tıpkı arkadaşıyla İskandinavya seyahatine çıktı. Lakin eşinin doğum haberi sebebiyle yarıda kaldı.
(Pierre Jules Hetzel)
– Eşinin erkek kardeşinin teşvikiyle borsaya başlamıştı. Bu iş devam ederken yirmiden fazla günlük gazeteyi, her türlü bilimsel yayınları okuyordu. Ayrıyeten astronomi, meteoroloji ve fizyoloji alanındaki deney ve keşifleri de takip ediyordu.
*
– Okudukları, aklında o günlerde Avrupalılar için gizemini koruyan Afrika kıtasında balonla yapılan bir seyahat yazmayı fikri doğurdu.
*
– Tanıştığı bireyler, edindiği bilgiler sayesinde, “Balonla Beş Hafta”yı yazdı. Hayal eseri bir kıssayı bu halde yazmak yeni bir cins roman idi.
*
– Balonla Beş Hafta, birçok yayımcı tarafından reddedildi. Kitabı 1863’te yayımcı Pierre Jules Hetzel bastı ve bir anda büyük bir muvaffakiyete ulaştı.
(Dünyanın Merkezine Yolculuk)
– Bu muvaffakiyetten sonra her şeyi bırakıp büsbütün edebiyata yöneldi.
*
– Hetzel ile yirmi yıl boyunca her yıl iki cilt fenni roman yahut daha kısa müddette 40 fenni roman yazacağına dair kontrat imzaladı.
*
– Dünyanın Merkezine Yolculuk (1864), Aya Seyahat (1865), Ayın Etrafında (1870) kitapları da çok büyük muvaffakiyet sağlamıştı. Hetzel, birinci mukavelelerine daha parlak kurallar koyarak 5 kere yeniledi.
*
– Verne de ömrü boyunca seri bir formda eser vermeyi sürdürdü. Bir hayal gücü makinesi üzereydi.
(Ferid Namık Hansoy)
– Denizler Altında Yirmi Bin Fersah (1870), Bir Gazetecinin Seyahat Notları (1872), Seksen Günde Devr-i Alem (1873), Esrarlı Ada (1875), 15 Yaşında Bir Kaptan (1878) birinci akla gelen yapıtları ortasında sayılabilir.
*
– Yapıtlarının Türkçeye çevrilip yayımlanması 1875’i buldu. Harf Devrimi’nden sonra Verne’nin yapıtları yeni harflerle tekrar yayımlandı.
*
– En değerli Jules Verne mütercimi, Ferid Namık Hansoy’dur. 1940’larda Jules Verne yapıtları çevirmeye başlayan Hansoy, müellifin 50’den fazla yapıtını Türkçeye kazandırdı.
*
– Bilhassa uzay, hava taşıtları, denizaltılar hakkında yazan Verne, yapıtlarında en ince detayına kadar tanım ettiği buluşlar ve makineler, o devirde gelişmekte olan Avrupa sanayi ve teknolojisi için ilham kaynağı olmuştu.
(St. Michel)
– Yaptığı birinci seyahatten sonra Nisan 1867’de kardeşi Paul ile 26 günü gemide geçen bir Amerika kıtası seyahatine çıktılar. Bu seyahat, “Yüzen Şehir” ve “Denizler Altında 20 Bin Fersah”a fikir vermişti.
*
– 1872’de eşinin kenti Amiens’e yerleşti “St. Michel” ismini verdiği bir yat satın aldı ve kitaplarındaki maceraları hayatında da yaşamak için seyahatlere çıktı. Elbette yeni kitaplara da ilham oldu.
*
– 1871-1873 yılları ortasında Manş Adaları, 1872’de Londra ve Woolwich, 1876’da İngiltere kıyılarını gezdi.
*
– 1878’de Lizbon, Tanca ve Cebelitarık’ı yatıyla gezdi. 1881’de Hollanda, Danimarka ve Almanya’daydı.
– Türkiye’de hiç bulunmadı. Fakat 1883’te yayımladığı “İnatçı Keraban” kitabında olaylar Osmanlı topraklarında geçiyor, Verne, İstanbul’u tüm ayrıntılarıyla tasvir ediyordu. Tekrar başının içinde gezdiği bir yeri yazmıştı.
*
– 1884’te yatıyla Akdeniz’e açıldı, Cezayir, Malta, İtalya’yı dolaştı.
– İlerleyen şeker hastalığı sebebiyle 1902’de kısmen görme yetisini yitiren Verne, 24 Mart 1905’te Amiens’teki meskeninde hayata gözlerini kapadı.
*
– 1907’de mezarı başına, doğrulmuş, bir eli ile yıldızları işaret eder biçimde duran bir heykeli dikildi.
(Yirminci Yüzyılda Paris)
– “Yirminci Yüzyılda Paris” romanı, 1994’te Fransa’da yayımlandı. Aslında Verne, romanı 130 yıl öncesinde yazmıştı, lakin Hetzel, fazla karamsar bulduğundan yayımlamamıştı. Kaybolduğu sanılan yapıtı, ailesi 1990’da eski bir sandıkta buldu.
Damla Karakuş
[email protected]
