Pakistan, Çin ve Hindistan üçgeninde büsbütün buzul ve karla kaplı dağlardan oluşan bölge, 70 kilometreyi aşan tek modüllük Siachen Buzulu’yla kutuplardan sonraki en büyük üçüncü buzula mesken sahipliği yapıyor. Bölge bu nedenle “üçüncü kutup” olarak anılıyor.
Dünyanın en yüksek savaş alanı: Siachen
DAĞCILARIN UĞRAK NOKTASI
Bölgede Siachen Buzulu’nun yanı sıra 62 kilometrelik Baltoro Buzulu da bulunuyor. Bu buzul dünyadaki en yüksek 25 tepenin 7’siyle çevrili olması nedeniyle dünyanın dört bir tarafından dağcı ve tabiat yürüyüşü meraklılarını da buraya çekiyor.
Buzullar, Pakistan’ın can damarı olarak kabul edilen İndus Irmağı’nı ve buna bağlanan öteki ırmakları beslemesi nedeniyle Pakistan açısından hayati değer taşmasının yanında Çin ile Pakistan’ı birbirine bağlaması sebebiyle stratejik ehemmiyete sahip.
Pakistan ile Hindistan, buzulların tartışmalı Keşmir’in uzantısı olması nedeniyle bu bölgede de hak argüman ediyor.
İKİ ORDU, TIPKI FİRMAYA SİPARİŞ VERİNCE SAVAŞ ÇIKTI
İki ülke ortasında Keşmir’deki Denetim Hattı’nın belirlendiği 1949 yılındaki anlaşmaya nazaran buzulların hakimiyeti, “Kontrol Sınırı’ndan kuzeye doğru” açıklamasıyla belirlenince iki ülke sınırı farklı biçimde yorumladı.
Hindistan, Siachen Buzulu’nu kendi sonları içinde kalacak halde sınırın Saltoro Dağları boyunca uzanarak kuzeye gitmesi gerektiğini söylerken, Pakistan ise buzulun Pakistan’da kalacak formda Karakurum Geçidi boyunca uzaması gerektiğini sav etti.
Bu nedenle anlaşamayan ülkeler, 1984’e kadar asker bulundurulmamış bölgelere asker göndermeye karar verdi. Hindistan ordusu, kendisine soğuk hava kaidelerinde kullanılan askeri gereçleri sağlayan İngiltere menşeli bir firmaya Pakistan ordusunun da sipariş verdiğini öğrenmesiyle birinci operasyonu başlattı.
Hindistan ordusunun bu atılımına Pakistan ordusunun karşılık vermesi üzerine “dünyanın çatısı” olarak kabul edilen bölgede ilan edilmemiş bir savaş çıktı.
Savaş sonucunda Hindistan, Siachen Buzulu’nun üçte ikisini denetimi altına alırken, Baltoro Buzulu büsbütün Pakistan denetimine geçti.
İLK GÖZLEMLEYEN YABANCI MEDYA, BİR TÜRK AJANSI
Siachen savaşının akabinde birçok tepe ise Pakistan ordusunun eline geçti. O günden bu yana iki ülke de bölgedeki denetim ettikleri alanlara askerler gönderiyor ve burada askeri noktalar kuruyor.
Pakistan ordusu, Siachen’deki karakolların ve askeri ömrün kapılarını birinci sefer AA’ya açtı. AA Dünya Lisanları Yayın Direktörü Mehmet Öztürk, AA İslamabad muhabirleri Behlül Çetinkaya ve İslamuddin Sajid, Siachen bölgesindeki askeri hayatı gözlemleyen birinci yabancı medya temsilcileri oldu.
Pakistan’ın kuzeyindeki Gilgit-Baltistan eyaletinin Skardu kentinde bulunan helikopter filosu, Siachen bölgesine ulaşımda kullanılan helikopterlerin konuşlandığı, bölgeye gidecek ilaç, yiyecek, askeri gereç ve öbür gereksinim gereçlerinin toplandığı yer.
Helikopterler binlerce metre yükseklikteki dağlar ile yeri büsbütün buzul olan vadilerde uçuyor. Burada uçan helikopter pilotları, “Korkusuz 5” ismiyle tanınıyorlar. Pilotlar, “Bu yükseklikte yalnızca biz uçuyoruz. Ayrıyeten dağların dümdüz yamaçlarında madenciler elleriyle kazdıkları tünellerde bedelli taşlar arıyor.” diyor.
ASKERLER, GÜNLERCE YÜRÜYEREK ULAŞIYOR
Pakistan ordusunun denetim ettiği tepeler ve askeri karakollar buradan yarım saatlik uçuşlarla başlıyor ve yaklaşık 3 bin metre ile 6 bin metre ortasında onlarca karakol bulunuyor.
Bu karakollar ve müşahede noktalarında vazife yapan askerler ise Skardu’dan Baltoro ve Siachen buzullarına giden yoldan son köye kadar araçlarla 5 saati bulan seyahatle gidip buradan itibaren yürümeye başlıyor.
Askerler 6 bin metreyi bulan en yüksekteki karakollara bir ayı aşan müddette çıkıyorlar. Bunun nedeni ise değişen iklim şartları ve oksijen düzeyine alışmak. Askerler yol boyunca çeşitli yüksekliklerdeki karakollarda 1 ila 5 gün kalarak bedenlerini iklime alıştırıyorlar.
KARAKOLLARDA YÜZLERCE OKSİJEN TÜPÜ VAR
İki kişilik “İglo” adı verilen yuvarlak prefabrik yapılardan ya da taş binalardan oluşan karakolların hepsinde en az bir askeri hekim ile yüzlerce oksijen tüpü bulunuyor. Buraya gelen helikopterlerde de pilotlar ve yolcular için oksijen tüpleri yer alıyor.
Karakollarda güç güneş panellerinden sağlanırken, su muhtaçlığı ise kar suyu eritilerek gideriliyor. Oksijen düzeyi nedeniyle çakmağın yanmadığı karakollarda ateş kibritle yakılıyor ve yemek pişirilen ocaklarda gaz yağı kullanılıyor.
Askerlerin ve ziyaretçilerin donma, baş ağrısı, beden ağrısı ve akciğer sıkıntıları yaşamaması için günlük en az 15 bardak su içmesi öneriliyor. Bilhassa askerler bu bölgeye gönderilmeden evvel girdikleri sıhhat denetimlerinde kanlarındaki hemoglobin kıymeti ölçülüyor. Kanı akışkan olan askerler çabucak misyona gönderilirken kan yoğunluğu yüksek olan askerler ise tedavi sürecine alınıyor.
Pakistan ordusundaki her asker vazifeleri boyunca en az bir sefer 21 ila 30 gününü bölgede, daha fazla vakti ise Saddle, Yusuf ve İbrahim ismi verilen 6 bin metreyi aşan en yüksekteki karakollarda geçirmek zorunda.
Askerler toplamda ise iki yıla yakın Siachen bölgesindeki çeşitli karakollarda misyon alıyor. Pakistan ordusu bu askerlere tabiat şartlarına uygun kıyafet, silah, yiyecek, ilaç ve öteki muhtaçlık materyalini sağlıyor. Bu materyaller askerlere misyona giderken verildiği üzere haftanın birkaç günü helikopterlerden atılarak ulaştırılıyor.
KIŞIN EKSİ 50’LİK SOĞUKLAR
AA takımının ziyaret ettiği günlerde hava sıcaklığı gündüz 5 ila 10, gece ise eksi 5’lere kadar indiği görüldü.
Bölgede misyon yapan askerler, AA’ya yaptığı açıklamada kışın ise eksi 50 derecesini görebildiklerini ve tipi nedeniyle karakolun ve helikopter pistlerinin kar altında kaldığını söyledi.
TİPİ YÜZÜNDEN TEDARİKLER 20 GÜN GECİKİYOR
Kışın hastalıkların arttığını söyleyen askerler, tipi nedeniyle haftada birkaç kez gereç tedariki yapmaya gelen helikopterlerin bazen 20 gün gelemediğini bu nedenle hastaların hayatını kaybettiğini anlattı.
Özellikle buzul üzerinde oluşan ve “Krevas” ismi verilen buzul yarıklarının üzerinin karla örtülmesi sonucu bölgenin daha tehlikeli hale geldiğini kaydeden askerler, buraya alanlara basan birisinin yüzlerce metrelik yarığa düşebileceğini ve birçok askerin bu halde hayatını yitirdiğini söz etti.
Askerler, bu yüzden uzun yürüyüşlerde tek sıra halinde ilerliyor ve iple birbirlerine bağlı kalıyorlar. Böylece düşen biri öbürleri tarafından tutulabiliyor.
YÜZLERCE ASKER, SERT ŞARTLARIN KURBANI OLDU
Hava kaideleri Siachen bölgesinde “iki ülkenin de en büyük düşmanı” olarak anılıyor.
AA heyetine eşlik eden Pakistan ordu yetkililerinin verdiği bilgiye nazaran 1984’teki savaştan beri bölgede ölen askerlerin yüzde 70’ine yakını tabiat ve hava koşulları nedeniyle hayatını kaybetti. Yalnızca Pakistan’ın 35 yılda ölen 470 askerinden 140’ı Gyari Karakolu üzerine düşen çığda, 100’ün üzerinde asker ise krevaslara düşmesi nedeniyle ölmüş.
Bölgedeki birçok karakola gidişlerde kullanılan güzergah üzerinde yer alan Gyari Karakolu, nispeten daha düzgün hava koşulları, çığ düşme ihtimalinin düşüklüğü ve düz tabanı nedeniyle 140’ın üzerinde askeri ağırlayacak yapılara, garajlara ve depolara konut sahipliği yapıyordu.
2012 yılında 6 Nisan’ı 7 Nisan’a bağlayan gece karakola 1 kilometre uzaklıktaki bir vadinin 4 kilometre üstünden kopan çığ, sürüklediği kayalarla düşmeye başladı.
Gyari’ye geldiğinde eğimin bilakis gerçek sürüklenmeye başlayan çığ, burada bulunan karakolu yuttu.
Sadece uzak bir noktada nöbet tutan asker ile araçla misyona giden öbür bir asker hayatta kaldı. 140’ın üzerinde asker ise 20 metreyi aşan kar, taş ve toprak katmanı altında hayatını kaybetti.
Çığ, Gyari’deki karakol da dahil 1,2 kilometre karelik alanı tesiri altına aldı.
Hayatta kalan askerin birinci tabirinde “İki dağın birbirine çarptığını gördüm.” dediği aktarıldı.
Kurtarma çalışmalarına yüzlerce askerin yanında yabancı gruplar de katıldı. Hatta Hindistan ordusu bile yardım teklifinde bulundu.
Kurtarma çalışmaları iş makineleri olmadan devam ettiği için birinci ceset 21 gün sonra çıkarıldı. Toplamda 1,5 yıl süren çalışmalar sonucu 133 ceset çıkarılırken kalanlara ise ulaşılamadı. Pakistan ordusu hala çığ altında 7 kişinin daha olduğunu varsayım ediyor.
DAĞCILARI PAKİSTAN ORDUSU KURTARIYOR
Siachen bölgesindeki Baltoro Buzulu etrafında, dünyadaki en yüksek 25 tepenin 7’si bulunuyor. Bunlara tırmanmak için dünyanın dört bir tarafından gelen dağcılar, karakollar yakınlarında kamp kuruyorlar.
Burada bulunan dünyanın en yüksek ikinci doruğu K2 ile Broad Peak, Gasherbrum ve Masherburum’a gitmek isteyen dağcılar, Baltoro Buzulu’nun başladığı Paiyu Karakolu’ndan yola çıkarak evvel Concordia Karakolu yakınlarındaki dağcı kampına ulaşıyor. Burada K2 ve Broad Peak’e gidenler ayrılırken başka tepelere tırmanmak isteyenler ise Memleketler arası Keşif Rotası Kampı (IHEC) karakolu yakınlarına geliyor.
Bu üç karakol, bölgenin güvenliği yanında dağcı ve yürüyüş yapanları sıkıntı durumda kaldıklarında ya da sıhhat sorunu yaşadıklarında kurtarmak ve müdahale etmekle de misyonlu.
BÖLGEDEKİ BUZULLAR ERİYOR
Pakistan Meteoroloji Departmanının 2017 yılında açıkladığı rapora nazaran, Baltoro Buzulu tabiat sporları yapanların ağır ilgisi ve askeri hareketlilik ile Siachen Buzulundaki askeri hareketlilik buzullardaki erimeyi de artırdı.
Son 30 yılda hızlanan erime sonucunda buzulların düzeyi alarm vermeye başladı.
En azından askeri hareketliliği ve sebep olduğu atıkları azaltmak isteyen eski Pakistan Başbakanı Navaz Şerif, Birleşmiş Milletler Genel Kurulu’nda Hindistan’a seslenerek iki ülkenin de Siachen bölgesinden askerlerini çekmesini istemiş fakat bu istek reddedilmişti.
