Dante Alighieri, Orta Çağın en karanlık yerinde yani Avrupa’da, 1265 yılında dünyaya geldi. Çok genç yaşlarda şiirle ilgilenmeye başladı. Hassaslığı ve okumaya olan düşkünlüğünden kaynaklı olarak, doğduğu Floransa’da, siyasetle ilgilenmeye başladı. Papa ve İmparator ortasındaki çekişme git gide alevleniyordu. Dante, dinin dünya işlerinden ayrılmasını yanlışsız buluyordu. Ne var ki Papa’nın desteklediği taraf iktidar olunca, Dante vefat cezasına çarptırıldı. Hayatı boyunca sürgün yaşamak zorunda kaldı. Bu sürgünün acısını yazdığı yapıtları ile çıkarmayı başardı. “İlahi komedya” ile düşünmeyi, sorgulamayı ve yanlış yürütülen din işlerini gözler önüne serdi. Biraz daha ileri giderek cehennemi betimlerken Papa’nın ve din adamlarının cehennemde nasıl cezalandırıldıklarını betimledi. Bu durum Fransız İhtilali’nin meşalesini alevlendirdi. Gelin birlikte cennet, cehennem ve arafı anlattığı “ilahi komedya” isimli yapıtına kısa bir bakış atalım.
İLAHİ KOMEDYA
“Ey gökyüzüne uçmak için yaratılan insan, niye düşüyorsun en ufak bir rüzgârda?”
Dante, “cehenneme layık gördükleri” tarafından sürgüne gönderildi. Hayatı boyunca yazdıklarıyla düşündükleriyle kalbindeki o en derin acıyı yani geri dönme isteğini vurguladı. Dünya zalimlerin elinde bir oyuncak olmuştu. Bu karanlık çağda bir meşale yakmak onun en değerli misyonuydu. “İlahi Komedya” din adamlarının düştüğü durumun acı olduğu kadar komik olduğuna vurgu yapıyordu. Dante ne yaşadıysa onu yazdı. Hayattaki berbatları, onursuzları, hiçbir işe yaramayanları çekinmeden bir nevi kısasa kısas yaparak cehennemin en karanlık noktasına gönderdi. Cenneti hayatı güzellik için savaşanlara ayırdı. Arafı ise temizlenmek için ırmakların aktığı bir yer olarak tanımladı. Gelin birlikte, Dante’nin vefat yıl dönümünde, cehennem, araf ve cennet kısımlarına birlikte bakalım.
“İnsan özgür olmadan, huzurlu ve keyifli olamaz.”
CEHENNEM
“Ey buraya giren, bütün umutlarını gerisinde bırak!”
Ozan, dizelerinde, uykulu bir halde kendini ormanda buldu. Birden şair Vergilius ile karşılaştı. Şairi gönderen, Dante’nin genç yaşta ölmüş birinci sevgilisi Beatricedi. Dante hakkında ilahi gücün karar verme vakti gelmişti. Günahlarından arınmak ve ders almak için ahiretin her üç kısmını de gezmek zorundaydı. Vergilius ile birlikte birinci olarak cehenneme gittiler. 9 halkadan oluşan cehennemin girişinde hayatında hiçbir işe yaramamışlar bulunuyordu. Burada ne şeytanın yanında olanlar ne de İlahla olanlar vardı. Onlar tarafsızdılar. Sonsuza kadar cehennemin girişinde kurtlar onları kemirecekti. Cehennemin katmanları şu biçimde sıralanıyordu:
- Halkada – vaftiz edilmemişler
- Halkada – şehvet düşkünleri
- Halkada – açgözlüler
- Halkada – savurganlar
- Halkada – öfkeliler
- Halkada – sapkınlar
- Halkada – şiddet eğilimi olanlar
- Halkada – sahtekârlar
- Halkada – ihanet edenler
Özellikle son iki halkada Din adamları ve devlet işlerinde kelam sahibi olanlar yer alıyordu. Dünyadaki günahların karşılığı, ahirette aldıkları cezalar ile kesinlikle ilgiliydi. Dante, periyodun kaidelerine baş tutuyor, cehennemde Başpiskopos Ruggieri’nin baş derisini kemiren halini korkusuzca betimliyordu. Cehennem kısmı tüm insanlara “uyanmak gerektiği” iletisini veriyordu.
“ Buradan gidilir acılar kentine, buradan gidilir bitmek bilmeyen acıya, buradan gidilir yitmiş beşerler ortasına.”
ARAF
“Her karanlık kendisini sonlandıracak şafağın tohumlarını içinde taşır.”
Vergilius ile Dante, arafta 3 gün sürecek bir seyahate çıktılar. Vergilius, Dante’ye günahlarını itiraf ettirdi ve böylece Dante tövbe etmiş oldu. Kötülüklerinin üzerinde kalmış kirlerini temizlemek üzere evvel Lethe ve akabinde da yeterliliklerini pekiştirecek Eunoe ırmaklarına girerek yıkayıp temizledi. Böylece cennete girmeyi hak etmiş oldu.
“Günahlarım müthişti; lakin sonsuz bağışlayıcının kolları uzundu, başvuran herkesi bağrına basıyordu.”
CENNET
“Çünkü isteğine yaklaştıkça akıl yetimiz, o denli derinliklere dalar ki, izleyemez olur onu belleğimiz”
Araf’ın sonunda Vergilius, yerini Beatrice’ye bıraktı. Bundan sonra yoluna Beatrice ile devam etti. Eski sevgilisi, Dante’yi gördüğüne keyifli olmuştu. Dante, gecikmişliğin telafisini günahlarına bir daha geri dönmeyerek yaptı. Dante cenneti, huzurlu ruhların yer aldığı, dünyanın etrafını saran dokuz gök küresinden oluşan bir yer olarak betimledi. Küreler saf ışıktandı ve Allah’a yaklaştıkça ışığın şiddeti artıyordu. Göğün en üst katında İlah bulunuyordu. Dante, yüzyıllar evvel bugün, eşsiz anlatımıyla kaleme aldığı son kısım olan “Cennet”i bitirdikten birkaç saat sonra, 56 yaşında, sıtmadan öldü.
“Ey ulu bilge, gökyüzünde, yeryüzünde, yerin tabanında dağıttığın adalet nasıl da yerinde!”
İlahi Komedya
Dante Alighieri
Oğlak Yay.
S.: 838
Kitabı satın almak için tıklayınız:
*
Sonay Karaman
Instagram:
