Ankara’nın Altındağ ilçesi Yenidoğan Mahallesi’ndeki bir gecekondunun, Altındağ Belediyesi tarafından imar uygulaması sonucunda toplu konut alanında kaldığı gerekçesiyle yıkımına karar verildi.
Bu karar mucibince bina belediye tarafından 2007’de yıkıldı.
Başvurucular, bu binaya ait 1983’e ilişkin imar affı müracaatı yaptıklarını, murisleri tarafından bu kapsamda 2 bin lira ödendiğini belirtti. İmar uygulaması kapsamında yıkım nedeniyle oluşan ziyanının tazmin edilmemesi nedeniyle müracaatçılar, Belediye aleyhine tazminat davası açtı.
YIKIMDAN ÖTÜRÜ TAM YARGI DAVASI
Ankara 5. Asliye Hukuk Mahkemesi, 2010’da davanın idari yargının vazife alanına girdiği gerekçesiyle vazife tarafından reddetti. Müracaatçılar misyonsuzluk kararı üzerine Ankara 1. Yönetim Mahkemesinde, yıkım nedeniyle oluşan ziyanının tazmini istemiyle tam yargı davası açtı. Mahkeme, 2012’de davanın reddine karar verdi.
DANIŞTAY 2015’TE ONADI
Kararda, Belediye Kanunu’nun 73. unsurunun, kentsel dönüşüm ve gelişim proje alanlarında bulunan yapıların boşaltılması ve yıkılmasına imkan tanıdığı, Gecekondu Kanunu’nun 18. hususu mucibince de ruhsatsız yapının yıkımı nedeniyle müracaatçılara yapı bedeli ödenmemesine yönelik idari süreçte hukuka karşıtlık bulunmadığı belirtildi. Danıştay 14. Dairesi’nin de 2015’te kararı onamasının akabinde karar katılaştı.
GECEKONDU SAHİPLERİ ANAYASA MAHKEMESİ’NE GİTTİ
Bunun üzerine gecekondu sahipleri 2016’da Anayasa Mahkemesi’ne ferdî müracaatta bulunarak, mülkiyet haklarının ihlal edildiğini öne sürdü. Anayasa Mahkemesi Birinci Kısmı, müracaatçıların mülkiyet haklarının ihlal edildiğine, ihlalin ortadan kaldırılması için yine yargılama yapılmasına karar verdi. Münasebette, imar uygulaması sonucunda müracaatçılara ilişkin taşınmazın toplu konut alanında kalması nedeniyle bu taşınmaz üzerindeki müracaatçılara ilişkin ruhsatsız binanın yıkıldığı belirtildi.
1983 YILINDA İMAR AFFI MÜRACAATI
Binanın üretim tarihinin tam olarak tespit edilemediği lakin müracaatçıların murisi tarafından bu yapıya ait 1983 yılında yapılan imar affı müracaatı bulunduğu vurgulanan münasebette, şunlar kaydedildi:
24 YIL BOYUNCA KULLANILDI
“Belediye tarafından 2007 yılında yıkım sürecinin gerçekleştirildiği dikkate alındığında anılan binanın yaklaşık 24 yıldır müracaatçıların murisi ve müracaatçılar tarafından kullanıldığı anlaşılmaktadır. Somut olayda olduğu üzere kamu makamlarının binanın yıkımı için uzun mühlet hareketsiz kalması binanın yıkılıp yıkılmayacağı noktasında meçhul bir durumun oluşmasına sebebiyet vermektedir. Bu türlü bir durumda müracaatçıların kamu makamlarının uzun bir müddet boyunca devam eden edilgen tavırlarının bir anda değişebileceğini öngörmelerini beklemek hakkaniyete alışılmamış olacaktır.”
ÖNEMLİ BİR EKONOMİK MENFAAT
Binanın uzun müddet boyunca kullanımının müracaatçılar bakımından değerli bir ekonomik menfaat teşkil ettiğine işaret edilen münasebette, derece mahkemelerinin tek başına binanın ruhsatsız olduğu olgusundan hareket edip olayın gelişiminde kamu makamlarının edilgen tavrını dikkate almamalarının bütün ziyana tek başına müracaatçıların katlanması sonucuna yol açtığı belirtildi.
‘MÜDAHALE ÖLÇÜLÜ OLMADI’
Bu yaklaşımın da müracaatçılara şahsi olarak çok ve olağan dışı bir külfet yüklediği tabir edilen münasebette, “Bu durumda müracaatçılara rastgele bir tazminat da ödenmediği dikkate alındığında mülkiyet hakkının korunması ile kamunun faydası ortasında olması gereken adil istikrarın müracaatçılar aleyhine bozulduğu ve müdahalenin ölçülü olmadığı sonucuna varılmıştır. Açıklanan münasebetlerle Anayasa’nın 35. unsurunda teminat altına alınan mülkiyet hakkının ihlal edildiğine karar verilmesi gerekir.” görüşüne yer verildi.
YENİDEN YARGILAMA
Gerekçede, somut olayda müracaatçılara ilişkin ruhsatsız binanın, imar uygulaması kapsamında yıkıldığı, ancak binanın kullanımının müracaatçılar açısından mülk teşkil ettiği konusunun yönetim tarafından göz arkası edilerek müracaatçılara rastgele bir tazminat ödenmediği aktarıldı. Sonuç olarak, müracaatçıların mülkiyet hakkının idari bir aksiyon nedeniyle ihlal edildiğinin anlaşıldığı belirtilen münasebette, şu değerlendirmelerde bulunuldu:
TAZMİNAT VURGUSU
“Ancak somut olayda ihlale yol açan idari aksiyon ve sürece karşı başvurulabilecek kanun yolu tüketildikten sonra ferdî müracaatın yapıldığı anlaşıldığına nazaran ilgili mahkemenin yine yargılama yoluyla tespit edilen ihlali ve sonuçlarını ortadan kaldırma imkanı bulunmaktadır. Bu durumda mülkiyet hakkının ihlalinin sonuçlarının ortadan kaldırılması için yine yargılama yapılmasında hukuksal fayda bulunmaktadır. Buna nazaran yapılacak yine yargılama ise 6216 sayılı Kanun’un 50. hususunun 2 numaralı fıkrasına nazaran ihlalin ve sonuçlarının ortadan kaldırılmasına yöneliktir. Bu kapsamda derece mahkemelerince yapılması gereken iş, ihlal sonucuna uygun olarak gerekli araştırma yapılmak suretiyle tazminata hükmedilmesinden ibarettir. Tazminat ölçüsünün belirlenmesi hususu ise bu hususta uzmanlaşmış derece mahkemelerinin takdirindedir. Bu sebeple kararın bir örneğinin yine yargılama yapılmak üzere birinci derece mahkemesine gönderilmesine karar verilmesi gerekir.”
