Arda ile son romanı “Yüz Yüze” sayesinde tanıştık. “Sarsıntı”nın devam romanı olan “Yüz Yüze”den konuştuk elbette. Bunun yanında genç bir muharrir oluşu üzerine aldığı tenkitler konusunda neler hissettiğinden, genç yaşında yürüdüğü başarılı yoldan, bir müellifin sağlaması gerektiğini düşündüğü duruştan uzun uzun konuştuk. Dertleştik, paylaştık, fikirlerimizi çoğalttık. Bunun yanında Zuhal Müzik’teki buluşmamızda, daha derinlere daldığımız, günümüzde yaşananları değerlendirdiğimiz bir görüntü çekimi de yaptık. Onu da çok yakında paylaşacağım.
Şimdi sizi sorular sordurtmasını umduğum, yeni niyetlere sürükleyecek keyifli söyleşimizle baş başa bırakıyorum…
Zuhal Müzik’e bize kapılarını açtığı için de teşekkür ediyorum. Yakında bu bahisle ilgili de bir sürprizim var…
‘ROMAN YAZMALIYIM’ CÜMLESİNİ SÖYLEDİĞİMİ ÇOK NET HATIRLIYORUM
– Arda kimdir? Kendisini nasıl tanımlar?
Öncelikle okurum. Bilhassa araştırmacı, yeterli bir okur olmaya çalışıyorum. Daha sonraysa müellif diyebilirim kendime.
– Biyografinde kitaplarının hem Türkiye’de hem de Avrupa’da çoksatanlar listesine girdiğin yazıyor. Bu nasıl hissettiriyor?
Çok özel, çok gurur verici. Yalnızca kendi adıma da değil, ülkem ismine da. Türkiye’den bir muharririn Avrupa’da bir kitabevinde Türkçe lisanında yayımlanarak raflarda bulunması bence hem Türkçenin hem de Türkiye’den bir müellifin “yazar” kimliğiyle Avrupa’da görünürlüğü açısından çok değerli.
– Pekala biraz başa dönelim. Yazmaya nasıl başlamıştın? Ne vakit tamam artık, ben kitap yazmalıyım dedin?
Çocukluğumdan beri yazıyorum. Evvel günlükler tutarak, daha sonrasında gelişen teknolojiyle bir arada dijital platformlarda. Aslında hiçbir vakit “Kitap yazmalıyım” üzere bir hayalim olmamıştı; ancak “Roman yazmalıyım” cümlesini söylediğimi çok net hatırlıyorum.
– Bu cümlenin nedeni neydi pekala?
Bu cümleyi kurmamın nedeni, kendi okuduklarımdan öğrendiklerim, kendi yaşantımda gözlemlediklerim ve bu öğretileri nasıl dışavurum yapacağımı kendime sormamla başladı. Bu yüzden bir psikolog karakter ve roman içinde kıssalar yazdım. Bunun da romanımı çok katmanlı yaptığını düşünüyorum. Zira romanlarım tek bir yaşantıya değil, aslında Türkiye’de yaşayan birçok insanın yaşantısına tek tek değinmeye çalışan bir roman.
– Bir yazma rutinin var mı?
Müzik olmazsa yazamam. Klasik müzikler dinlerim. Bazen de jazz müzik, bazense akustik. Kendi odamda diğeri varken de yazmakta zorlanırım sanırım. Sessiz yerlerde daha rahat yazabiliyorum. Güya biraz yaşantıdan kopup, kendi içime dönüyorum, sessizliğime. Lakin sessizliğin içinde çok ses taşıdığını da düşünüyorum. Sessizlikte ses buluyorum. Natürel kendi içine dönmek de çok kolay değil; ancak ben kendi içine dönmeyi, toplumdan ve insanlardan uzaklaşarak, insanın kendi sessizliğini dinlemesini çok önemserim.
ACIDAN HEM BESLENDİM, HEM DE ONU NORMALLEŞTİRDİM
– Bizi son romanın “Yüz Yüze” buluşturdu. Birinci ruhsal romanın “Sarsıntı”nın devam romanı. Yazım sürecinden başlayalım mı konuşmaya? Nasıl geçti? Neler okudun, nelerden beslendin?
Sarsıntı, dediğim üzere zati çok istikametli okumalar yaptığım için ortaya çıktı. Öncelikle psikoloji, sonra sosyoloji ve ideoloji okumaları yaptım. Ferdi psikolojiyle, toplum psikolojisiyle, ayrımcılık ve ötekileştirmeyle bilhassa ilgilendim ve mana üzerine okumalar yaptım. Bir roman yazmadan evvel zati hayatta birçok şeyi sorguluyorsunuz. Neden kırmızı seviyorum? Aşka ne mana yüklüyorum? Neden birini ısrarla unutamıyorum? Bunlarla birlikte Avrupa’ya yaptığım ziyaretler, diğer kültürler tanımam, farklı insanları gözlemlememe ve kültürleri karşılaştırmama neden oldu. Bunlar da hem sorgulamalarımı, hem de karakterlerime bakış açılarımı yönetti ve geliştirdi.
– Sarsıntı’da, aşkın merkezinde içsel seyahatlere bir ayna tutuyordun? Yüz Yüze’de ise, yüzünü bu kere topluma dönmüşsün. Acıdan da bilhassa bahsediyorsun. Aşk ve acıyı nasıl tanımlarsın? – Acı seni ne kadar besler?
Acı, hayatın bir gerçeği diye düşünüyorum. Acının normalleştirilmesine de muhtaçlığımız var. Acı, her vakit çok korkulan, gerçekleşmesine karşı duyarlılığımızın çok ağır, dertli olduğu bir his. Acıyla kontağımızı konuşmalıyız.
– Konuşalım…
Örneğin terk edilmek ya da bir ilginin bitmesi. Pişmanlıkla, “Onu hayatımın merkezi yapmasaydım!” derler mesela. Ben bu cümleden daha çok “Acıyı merkeze koyuyorum” duyuyorum. Zira bir şeyi merkez yapmak, zati öbür tüm alanları kaybetmektir. Acıya bakış açım, ben bu kitapları yazarken, çok çoğaldı. Evvelce, örneğin aşk acısına, terk edilmeye değişik bakıyordum. Romanlardan sonra, acıya bakış açım taraf değiştirdi. Acıdan hem beslendim, hem de onu normalleştirdim.
– Pekala ya aşk?
Aşka da artık öbür taraflardan bakıyorum. Onu acıdan çok uzakta görmüyorum; lakin onu oluşturan tek şey olarak da değil. Yalnızca yeterli ve berbatın birbirinden çok uzakta olmadığını, daha çok iç içe geçebileceğini düşünüyorum. Ve bu aslında korkulacak bir şey değil. Aşklarımız genelde “güzel” başlarken “kötü” biter; “çok severken” birden “nefret” duymaya başlarız. Ben bu ikiliklerin artık farkındayım. Aşkın da, acının da ikilikleri, birçok tarafları olduğunun farkındayım.
ACININ PAYLAŞILMAYA VE YAŞANMAYA GEREKSİNİMİ OLDUĞUNU DÜŞÜNÜYORUM
– Doruk ve Derin’i yakınlaştıran sıradan şeyler nelerdi? Bu iki karakter nasıl buldu birbirini senin dünyanda?
Aslında romanımda karakterleri birbirine bağlayan şey, başlarındaki sorulardı. Ben aşkın sorulardan da doğduğunu düşünüyorum. Aşkın meraktan doğduğuna inanıyorum. Çocukluk travmalarımızın da aşka bakış açımızı oluşturduğunun farkındayım; ancak bu travmaların içinde meraklar bilinmeyen. Farklı olacak mı? Birebiri olacak mı? Bir meraklar silsilesi aşk. Benim karakterlerimin aşkları da hem meraktan, hem de biraz terslikten doğdu. Topluma nazaran hareket edemez bazen insan, bazen kendi örf adetlerine nazaran hareket edemez, bazen kendi inançlarına nazaran hareket edemez. Her aşk kendi içinde biraz alışılmamıştır da.
– Ruhsal romanlar yazdın. Pekala sen kendi dünyanda nasıl baş ediyorsun acılarınla? Yazdığın satırlarda sen de var mısın?
Elbette bazen kendi savunduklarımı karakterlerin üzerinden onlara konuşturuyor, o denli diyaloglar kuruyor olabilirim. Fakat bunu bilerek yapmıyorum. Sanırım orta ara onları kendime benzetiyorum. Orta ara tam zıddını, benim hiç yapmayacağım, yapamayacağım şeyleri karakterlere yaptırıyorum. Roman içinde müellifi aramak her vakit gerçek değil bence, zira romancılar daha çok daima gözlemleyen taraftalar. Ben acılarımı üzerine düşünerek yaşıyorum, bazen de paylaşarak, hem kendimle hem etrafımla. Acının paylaşılmaya ve yaşanmaya gereksinimi olduğunu düşünüyorum. Benim acılarım yaşamalarına müsaade verdiğim vakit daha kolay geçti. Hiçbir acımı artık bastırıp susturmuyorum.
AZ SORU SORUYORUZ, HER ŞEY HAKKINDA DAHA ÇOK SORULARIMIZ OLMALI
– Ruhsal bir roman yazmaya nasıl karar verdin? Seni buna iten neydi?
Okumalarım ve müşahedelerim. Çok okudukça ya da çok müşahede yaptıkça artık yazma muhtaçlığı duydum. Biraz da değiştirme, okura “Böyle de olabilir mi?” deme gereksinimi. Az soru soruyoruz. Her şey hakkında daha çok sorularımız olmalı. Benim romanlarım biraz da değiştirmeye, kavramları esnetmeye, insanı esnetmeye dair romanlar. Zira çok kalıp yargılar, hiç sorgulanmayan inançlar, neden yapıldığı bilinmeyen hareketler gözlemledim. Bunlar beni yazmaya itti. Hala da yazmamın bir sebebi bunlar olabilir.
BENİM TARAFIMDAN HİÇBİR ŞEYİN CİNSİYETİ YOK ASLINDA
– Aileyi, bayanlar ve erkekler üzerinden başarılı bir müşahedeyle sorguluyorsun. Bu yazdıklarını birinci ne vakit fark ettin?
Aile, aslında çocukluğumdan beri gözlemlediğim bir alan. Bilhassa son yıllarda, aile de bir boyut değiştirdi. Hala da devam ediyor. İleriki yıllarda aileye bakış açımız çok farklı olacak, ister istemez. Türkiye’de de, dünyada da bu türlü. Esasen dünyada her hareket birbiriyle irtibatlıdır. Bugün Amerika’da bir yürüyüş olduğunda bu Türkiye’dekilerin de nasıl düşüneceklerini etkiliyor. Bu Doğu-Batı ilişkisini takip ediyorum. Aile ismine birinci yazma gereksinimim, aile tiplerinin kültürlerle ilişkisini birinci kere fark ettiğimde ortaya çıktı. Aile kurumunun tarihi var.
– Toplumdaki bayanlara ve erkeklere mahsus fikirler hakkında ne düşünüyorsun? Bir niyetin cinsiyeti olur mu, ya da olmalı mı?
Asla olmamalı. Ancak kimseye zorundalıklar yüklemek istemem. Ben, kendi dünyamda en azından, niyetlere, kıyafetlere, yemeklere, spor alışkanlıklarına rastgele bir cinsiyet yüklemiyorum. Düşünsenize, salata yemek kadınsı, et yemek erkeksi olarak algılanıyor. Futbol yalnızca erkeğe mahsus, voleybol daha çok bayanlar için. Her şey cinsiyetlendirilmiş ve bunun rastgele bir mantığı var mı? Bu birebir vakitte sınıfsallaştırmaktır da, bölmektir. Yönetmektir biraz da. Ben bu biçim şeylere karşı karşım. Kontrolcülüğü de sevmiyorum. Erkeklik, kadınlık; bunların nasıl inşa edildiğini, kapitalizm ve cinsiyetler üzerinden bile araştırıyor ve okuyorum. Bu yüzden benim tarafından, hiçbir şeyin cinsiyeti yok aslında. Cinsiyetleri somutlaştıran, onları yöneten toplumlar.
EĞER BİR MUHARRİR, TOPLUMDA YANLIŞLAR GÖRÜYORSA, DEĞİNMEDEN DURMAMALI
– Kaleminin bahadır yanı da epeyce ilgi çekiyor. Yazarken, romanında bir kısmı kurgularken bunu yazarsam çok reaksiyon alırım diye düşünüp çıkardığın yerler oluyor mu pekala? Sonlarını ne kadar zorluyorsun?
Olmuyor. Ben Türkiye’deki tabulara bilhassa çok değiniyorum. Zira konuşulması gerektiğini düşünüyorum. Bu tabular, bu baskılar, bu cinsiyet inşaları, bu ötekileştirmeler, sınıfsallaştırmalar yüzünden birçok insanın hayatı kararıyor. Birçok insan intihar ediyor. Bir müellif olarak, bunlardan bahsetmem gerektiğini düşünüyorum. Şayet bir müellif, toplumda yanlışlar görüyorsa, değinmeden durmamalı. En azından benim için müelliflik biraz da bu demek. “Sınır zorlamak” değil; lakin yeterli bir gözlemci olduğumu ve aktivist tarafımı gizlemediğimi düşünüyorum.
– Genç oluşun pek çok tenkide de yol açıyor. Bilhassa Sarsıntı’da yazdığın sevişme sahnesi çok konuşulmuş. Genç bir insanın bu türlü cümleler kurması pek inandırıcı gelmiyormuş. Sen bu tenkitlere nasıl bakıyorsun?
Sosyologlar “yaş ayrımcılığı” diyorlar buna sosyoloji lisanıyla. Elbette ben çok fazla yaş ayrımcılığı görüyorum. Her yerde yaşım konuşulabiliyor. Mesela ben eminim, 40 yaşlarına geldiğimde çok farklı algılanacağım. Lakin ben yeniden aslında kendini geliştirmeye çalışan, maksadı daima kendini geliştirmek olan tıpkı Arda olacağım. Bu algılardan çok rahatsızım. Ben bir muharriri aldığımda yalnızca neye değindiğini merak ediyorum, yaşının kaç olduğuyla ilgilenmiyorum. Türkiye’de ne muharrirler var, yaşları da çok; lakin pedofiliyi yazdılar. Artık onların yaşlarının benden büyük olması, onları haklı mı kılar? Yaş, bilgelik ya da üstünlük değil. Öteki soruya gelirsem, sevişme sahnesi yazdım, zira sevişmek hayatın içinde olan bir şey. Bilhassa benim için, aşkın içinde olan bir yaşanma biçimi. Neden yazmayayım? Ben olmayan bir şeyi yazmadım ki. Cinsellik eğitimini önemseyen biriyim. Türkiye’de cinselliğin de daha çok konuşulması ve sağlıklı halde iki kişi ortasında nasıl yaşanabilir, bunu da göstermek ismine yazdım. Türkiye’de bayanlarda çok yüksek oranda cinsel dehşet var. Duyan var mı? Erkeklerde de iktidarsızlık sorunu var. Bunlar konuşulmadığı için çözülmüyor. Bunlar konuşulup çözülmeli.
BENİM KENDİMLE DERDİM VAR. KENDİMİ AŞMAK MAKSADIM
– Evet, çok genç bir yazarsın. Bunu başarın için söylüyorum. 5 kitabın var. Çok satıyorlar. Pekala sen bu seyahati nasıl anlatırsın?
Hiçbir vakit çok satsın diye yazmadım. Hala da çok satsın diye yazmıyorum. Benim kendimle derdim var. Kendi seyahatimde, kendimi geliştirmek istiyorum. Kendimi aşmak amacım. Ve bu amaç bir ömür uzunluğu sürer… Elbette Türkiye’de beşerler bu seyahatimi desteklediğinde onlara her vakit çok teşekkür ediyor ve varlıklarına şükran duyuyorum. Öbür taraftan müelliflik, çok uzun bir seyahat ve ben çok genç yaşta göz önünde olup, yazılarımı paylaştım. Ön yargılara çok maruz kalıyorum bu yüzden. Zira daima değişiyorum. Evvelden yazdıklarımla artık yazdıklarım birebir değil. Muhtemelen önümüzdeki yıllarda da birebir kalmayacak. Ön yargılar dışında müelliflik hayatımın hoş gittiğini söyleyebilirim.
– Sarsıntı bir seri olarak devam edecek mi? Üçüncüsünü yazacak mısın?
Hayır, üçüncüyü yazmayı düşünmüyorum.
– Öteki hangi çeşitte yazmak istiyorsun? Mesleğinle ilgili gayelerin neler?
Şimdi farklı bir roman hayalim var. Meslek gayesi yapmıyorum. Ben kurguları hedefliyorum, insanı anlamayı hedefliyorum.
Yüz Yüze
Arda Erel
Epsilon Yay.
S.: 240
Kitabı satın almak için tıklayınız: epsilon
*
Damla Karakuş
[email protected]
Instagram: biyografivekitap
