Sherlock Holmes, “Önümüzdeki yüz yıl içinde sadece Sherlock Holmes’u icat eden adam olarak tanınıyor olursam, hayatımı başarısız sayarım.” cümlesiyle ömrünü özetleyen Sir Arthur Conan Doyle’nin yarattığı karakter, Britanyalı hayali dedektif! Holmes karakteri, 6 Ocak 1854’te, Londra’da doğdu. Polisiye edebiyatının birinci değerli bireylerinden biri idi. Zira polisiyenin, halk ortasında yaygınlaşmasına yardımcı olmuştu…
Holmes, bugün 166 yaşında! Sahiden daha gerçek kabul edilen Sherlock Holmes hakkında konuşalım bugün. Kimler onu çok seviyor? Onun hakkında en sıra dışı bilginiz ne? Ya da kimler Doyle’nin, Sherlock Holmes dışındaki yapıtlarına daha tutkun?
(The Strand dergisinde, Sidney Edward Paget tarafından çizilmiş)
SHERLOCK HOLMES’İN DOĞUŞU
Sir Arthur, Charles Dickens ve Sir Walter Scott romanlarıyla büyüdü. Doktorluğa devam etmeyeceğine karar verdiğinde de Charles Dickens’in doğduğu, İngiltere’nin Portsmouth kentine yerleşti. Müelliflik için birinci adımı bu olmuştu.
Sherlock Holmes, Arthur’un üniversiteden eski hocası Joseph Bell’i merkeze alarak yarattığı zeki, kibirli ve duygusuz bir karakterdi. Tarihinin en başarılı hikayeleri okunmaya, Kızıl Dosya ile başlayan birinci macerasının 1887’de, Beaton’s Christmaz Annual’da yer alması ile başladı. 1891’de ise, The Stranda isminde bir mecmua, Sherlock Holmes’i birinci defa bir seri olarak yayımlamaya başlayacaktı…
ADI NASIL SHERLOCK HOLMES OLDU
Doyle, Sherlock Holmes’i yazmaya birinci başladığında karakteri için hakikat ismi ararken birinci düşündüğü isim Sherringford Hope idi. Eşi Louisa’nın içine sinmemişti. Arthur da, en sevdiği müzisyen, kemancı Alfred Sherlock’tan Sherlock’u, kriminal psikoloji üzerine kitaplar yazan ünlü hukukçu Oliver Wendell Holmes’ten de Holmes’i alarak dünya çapında ünlü bir dedektif yarattı.
(Sidney Paget’in çizimi – Sherlock Holmes (sağda) ve Dr.Watson (solda))
1890’LARI YANSITAN GİYİMİ
İsmi ve kişiliğinin yanında bir de dış görünüşü vardı. Periyodunun en başarılı illüstratörlerinden Sidney Paget, Holmes’i, ince, uzun ve kusursuz giysili bir karakter olarak çizdi. 1890’ları yansıtan tipiyle bayanlar için de çekiciydi…
Avcı şapkalı ünlü resmi ise, 1891’de, Strand mecmuasındaki kıssada kullanılan Sidney Paget çizimi illüstrasyondan alınmıştı. Paget, Holmes’i, kıssanın konusuna nazaran küçük lokal köylere gizemleri çözmek için gittiğinden avcı şapkası ile çizmişti. Bu imaj, vakitle hatırı sayılır bir şöhret kazanan Holmes’in üzerine yapışmıştı. Haliyle davalar sırasında daima bu şapkayı taktığı düşünüldü…
ASLINDA BİRİNCİ SHERLOCK HOLMES BAŞARISIZDI
Doyle’nin birinci Sherlock Holmes romanı, 27 yaşındayken yalnızca 3 haftada yazdığı “A Study in Scarlet” idi. Üniversiteden hocası Dr. Joseph Bell’in muayenehanesine gelen hastalara bir bakışta teşhis koyması onu çok etkilemişti. Etkilendiği bir başka isim ise, Edgar Allan Poe oldu. Daha doğrusu Poe’nin kurgusal dedektifi “C. Auguste Dupin”.
Doyle, romanı tamamladığında birçok yayıncı tarafından reddedilmişti. Fakat Beeton’s Christmas Annual yayımladı. Satışları pek âlâ olmamıştı. Neredeyse kimseye dokunmadan, bir gün yine hatırlanmak üzere rafa kalktı…
İKİNCİ ROMANDA YOLU ODCAR WILDE İLE KESİŞTİ
İlk yayında Sherlock Holmes büyük bir ilgi görmemişti, evet; fakat onu takdir eden bir azınlık da vardı. Onlardan biri olan Lippincott’s Monthly Magazine’nin editörü Joseph Stoddart, 1889’da, katıldıkları yemekli bir davette Doyle’yi nihayet Holmes’in maceralarının devam ettiği ikinci romanı yazmaya, hatta kitabı bir seri haline getirmeyi düşünmeye ikna etmişti.
Aynı davette, Oscar Wilde de, “Dorian Grey’İn Portresi”ni yazmak üzere mecmua ile anlaşmıştı…
VE SONRA REKOR KIRDI
Sherlock Holmes, nihayet 1891’de, The Stranda isminde bir mecmuada birinci defa bir seri olarak yayımlamaya başladı. Okur, Sherlock Holmes’i çok sevmişti. Lakin Arthur, tarihî romanlar üzere daha önemli eserler yazmaya karar verdiğinde, 1893’te, “The Adventure of the Final Problem” öyküsünde Holmes’i öldürdü!
24 hikayede seri bitmişti. Hayranları şaşkınlık içindeydi, Holmes’in vefatını kabullenemediler. Yaklaşık 20 bin kişi dergiye aboneliklerini iptal etti. O da yetmedi, Arthur’un konutu önünde protestolar düzenledi. Yası nedeniyle kollarında siyah bant ile gezenler bile oldu…
Arthur, okurun hasretine ve baskılara dayanamadı ve 1902’de Sherlock Holmes geri döndü. Holmes, Arthur’u hayatının sonuna kadar varlıklı etmeye devam edecekti…
EN ÜNLÜ DEDEKTİF
Olayları müşahede yolu ile çözmesi ile dikkat çeken, tümdengelim sistemini çok düzgün kullanan Holmes, dedektif kahramanlar içinde tahminen de en ünlüsü idi. sorduğu her sorunun karşılıklarının da kendi içinde bir bütün oluşturmasına itina gösteren Holmes için sigara izmaritinden kıymetsiz üzere görünen bir ayak izine kadar her şey kanıttı.
Holmes, çalışkan bir dedektif olmasının yanında işi ile ilgili olmayan hiçbir bahis ile de ilgilenmezdi. İşine yarayacaksa sosyetenin gündemini takip eden Holmes, siyaset ile ilgilenmeyebilirdi. Dedektiflik, bir bakıma onun ömür biçimi idi. O denli ki Holmes, bu husus hakkında şöyle demişti:
“Dünyanın güneş etrafında döndüğünü bilmek işime yaramıyorsa, neden bu bilgiyi başımda tutayım ki?”
EN ÇOK UYARLAMASI YAPILAN İNSAN KARAKTER
IMDB’ye nazaran Sherlock Holmes, sinemanın gelişmesinden itibaren onlarca farklı aktör tarafından 250’den fazla sinemada canlandırıldı. En çok sinemaya uyarlaması yapılan insan karakter oldu.
HOLMES’IN EMEKLİLİĞİ
Holmes, 20. yüzyılın başlarında, emekliye ayrılmıştı. I. Dünya Savaşı’ndan evvel Almanlara karşı istihbarat gayesi ile Amerika’ya gitmişti. Burada bir İrlanda göçmeni olarak bulunacaktı. Uzun vazifesinin sonunda dostu Watson’a, yaklaşmakta olan Dünya Savaşı’nı kastederek, gerçek manada bir periyodun kapanışını şu sözlerle iletiyordu:
“Bir şark rüzgârı geliyor, Watson… O denli bir rüzgâr ki İngiltere’de böylesi esmedi. Soğuk ve acı bir rüzgâr bu Watson ve birçoğumuz karşısında çürüyüp gideceğiz. Ama yeniden de Allah’ın rüzgârı bu ve fırtına dindiğinde, güneşin altında daha pak, daha hoş ve daha güçlü bir toprak yatacak.”
*
Damla Karakuş
Instagram:
